„Juliusz” dla biografii Kopernika

Tegoroczną Górnośląską Nagrodę Literacką „Juliusz” za najlepszą biografię wydaną w Polsce w 2022 roku kapituła konkursu przyznała Wojciechowi Orlińskiemu za książkę „Kopernik. Rewolucje”. 

Najlepszą biografię napisaną i wydaną po polsku w ubiegłym roku poznaliśmy podczas wpisującej się w 54. Rybnickie Dni Literatury gali Górnośląskiej Nagrody Literackiej Juliusz, która odbyła się 21 października w Teatrze Ziemi Rybnickiej. 

Do rąk laureata trafiła statuetka Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz” i nagroda pieniężna w wysokości 50 tys. zł. Nagrodę Wojciechowi Orlińskiemu wręczył prezydent Rybnika Piotr Kuczera.

„Kopernik. Rewolucje” Wojciecha Orlińskiego, biografia człowieka, „który wstrzymał słońce ruszył ziemię”, to opowieść o wielkim naukowcu pokazana w kontekście społecznym, politycznym i kulturalnym, idealnie wpisująca się w obchody 550. urodzin Kopernika.

– Otwierałam tę książkę miotana herzklekotami – czy są wzory? Modele, tabele, wykresy i bezkresy danych? I tak, i nie. Nagrodziliśmy metodę Wojciecha Orlińskiego na wybór bohatera, bohaterów i metodę pisania o tychże bohaterach – mówiła Agata Passent, członkini kapituły w laudacji wygłoszonej na cześćzwycięzcy.

Wojciech Orliński to dziennikarz, autor książek podróżniczych, fantastycznych i publicystycznych, nauczyciel chemii i bloger. Jego książka walczyła już o nagrodę w 2020 roku – w konkursie nominowana była publikacja „Człowiek, który wynalazł internent” o Paulu Baranie. Teraz Orliński podjął się misji – wydawać by się mogło – niemożliwej:

–  Sięga po bohatera, który być może świadomie, nie zostawia po sobie śladów – źródeł.  Listów, szkiców, dzienników – podkreślała Agata Passent, dodając późnej, że książka Orlińskiego to „trochę serial historyczny, trochę wojenny, a trochę szpiegowski – taki styl ma ta biografia, zza której spoziera na nasczasem Orliński-pisarz, a czasem Orliński-belfer, który stara się łączyć świat humanistów z matematykami, astrofizykami i historykami idei”.

– To moja pierwsza taka nagroda w życiu – mówił na gali Wojciech Orliński, 8 laureat Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz”, nie kryjąc radości z wyróżnienia. 

Nagrodzie Juliusz od lat towarzyszy organizowany wspólnie z Wydawcą Wysokich Obcasów konkurs na herstorię – literackie uzasadnienie tego, jakiej kobiecej biografii brakuje na rynku. W tym roku frekwencja przerosła oczekiwania – do konkursu zgłoszono ponad sto niesamowitych historii kobiet wielokrotnie wyprzedających swoją epokę, zdolnych, odważnych, które zmieniały otaczający je świat. 

– Czytałyśmy historię naukowczyń, artystek, pisarek, sportsmenek, kobiet znanych i czyichś matek i babć, jednak wybór jednogłośnie padł na historię jednej z pierwszych architektek w Krakowie Diany Reiteropisaną przez autorkę posługującą się pseudonimem Barbara Szwedowska. Tekst został opublikowany na stronie nagrody Juliusz – przypomina Julia Wójcik, Zastępca Dyrektora Centrum Edukacji i Kultury Urzędu Miasta Rybnika.

Wręczenie Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz” w Teatrze Ziemi Rybnickiej uświetnił koncert Katarzyny Groniec „Konstelacje” promujący najnowszą płytę Artystki. Całą galę poprowadził Mirosław Neinert, aktor, reżyser i dyrektor Teatru Korez. 

***

Nagroda Literacka „Juliusz” została przyznana po raz pierwszy w 2016 roku. Od 2019 roku nagroda przyznawana jest za najlepszą biografię napisaną i wydaną po polsku w roku poprzednim. Przypomnijmy, żedo tegorocznej edycji zgłoszono 40 pozycji, spośród których kapitała w składzie: Agata Passent, Ewa Niewiadomska, Anna Cieplak, Zbigniew Kadłubek, Tadeusz Sławek pod koniec czerwca tego roku wybrała najlepszą piątkę:

• Karolina Dzimira-Zarzycka, Samotnica. Dwa życia Marii Dulębianki, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2022.

• Wojciech Orliński, Kopernik. Rewolucje, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2022.

• Krzysztof Siwczyk, Sygnał w zenicie, Wydawnictwo Austeria, Kraków – Budapeszt – Syrakuzy 2022.

• Rusłan Szoszyn, Lodołamaczka. Swietłana Cichanouska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2022.

• Krzysztof Umiński, Trzy tłumaczki, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2022.

Dotychczasowi laureaci Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz”:

• 2016 – Małgorzata Czyńska  „Kobro. Skok w przestrzeń”

• 2017 – Monika Muskała „Między Placem Bohaterów a Rechnitz. Austriackie rozliczenia”

• 2018 – Robert Rybicki „Dar Meneli”

• 2019 – Aleksander Kaczorowski „Ota Pavel. Pod powierzchnią”

• 2020 – Agnieszka Dauksza „Jaremianka. Biografia”

• 2021 – Marta Grzywacz  „Nasza pani z Ravensbrück”

• 2022 – Artur Domosławski „Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana”

STRONA NAGRODY

Konkurs na najlepszą biografię ma na celu promocję czytelnictwa, ale także przybliżenie postaci Juliusza Rogera, którego życie stało się inspiracją wielu działań prowadzonych przez Miasto Rybnik. Żyjący w XIX wieku Juliusz Roger, lekarz, entomolog, etnolog, człowiek zakochany w ludziach i kulturze Górnego Śląska, umiejętnie łączył różne dziedziny wiedzy, będąc człowiekiem wielowymiarowego formatu.

Urząd Miasta Rybnika