Śląska Rada ds. Sprawiedliwej Transformacji rozpoczęła działalność. Czym będzie się zajmować?

Przedstawiciele samorządu regionalnego oraz samorządów gmin górniczych spotkali się w Sali Kolumnowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, by wziąć udział w inauguracji działalności Śląskiej Rady ds. Sprawiedliwej Transformacji. Czym będzie się ona zajmować? Poruszonych kwestii jest co najmniej kilka.

Jakub Chełstowski, marszałek województwa śląskiego, który jednocześnie został przewodniczącym Śląskiej Rady ds. Sprawiedliwej Transformacji, powiedział na samym początku spotkania, że ważne są przede wszystkim kwestie związane z wydatkowaniem środków z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. – Jesteśmy po spotkaniach z przedstawicielami strony związkowej, odbyło się także kolejne spotkanie z wiceprzewodniczącym Komisji Europejskiej, Fransem Timmermansem i krok po kroku wskazujemy te obszary, gdzie pieniądze z FST będą lokowane, a przypomnę jest to kwota 2,2 mld euro. Nasza transformacja musi być w pewnym sensie „sprytna”, aby móc stworzyć nowe gałęzie i nowe przestrzenie w przemyśle, którego wspólnym mianownikiem mają być technologie przyjazne środowisku naturalnemu – mówił.

Chełstowski podkreślał, że sektor górniczy będzie stopniowo w kolejnych latach zamykany i trzeba być na to przygotowanym. Związki zawodowe podpisał bowiem górniczą umowę społeczną, w której zgodziły się na likwidację górnictwa węgla kamiennego w Polsce do 2049 roku. – Dlatego, mając tę świadomość, musimy tworzyć zupełnie nowe branże. Ważnym aspektem jest rewitalizacja terenów pogórniczych i poprzemysłowych, które muszą dostać nowe życie. Tam zostaną w przyszłości stworzone nowe miejsca pracy. Województwo Śląskie wspólnie z Głównym Instytutem Górnictwa zakończyło dość ważny etap, trwający od 2019 roku, którym było inwentaryzacja tych terenów. Samych takich miejsc o stricte górniczym charakterze mamy w województwie 330, a poprzemysłowych 270. Status właścicielski tych terenów jest różny. Jako samorządowiec na pewno wolałbym, aby zostały one przekazane samorządom, niemniej jest to mapa bardzo czytelna dla inwestorów. Jakie będą to kierunki, czas pokaże – mówił.

Śląska Rada ds. Sprawiedliwej Transformacji ma służyć opinią i pomagać wytyczać kierunki oraz zamierzenia działań. Sklasyfikowano już 23 projekty skierowane do samorządów, a rada – jak przekonywał Chełstowski – rozpoczyna konkretne działania „na rzecz naszej regionalnej ojczyzny”.

W skład rady wchodzi ponad 60 osób. Oprócz marszałka województwa śląskiego, są to m.in.: wicemarszałek Anna Jedynak, Tomasz Bednarek, prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach; Jonasz Drabek, dyrektor Departamentu Górnictwa i Hutnictwa (Ministerstwo Aktywów Państwowych); Mikołaj Korsak – Główny Specjalista w Wydziale Regionów w Procesie Transformacji (Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej); Natalia Kwit, główny specjalista w Departamencie Funduszy Europejskich (Ministerstwo Klimatu i Środowiska); Anna Wilk, kierownik Oddziału w Wydziale Rozwoju i Współpracy Terytorialnej (Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach); wiceprezydent Bytomia Michał Bieda.

W komunikacie przygotowanym przez Śląski Urząd Wojewódzki czytamy, że podczas spotkania omawiano działania związane z uruchomieniem środków z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Dyskutowano także na temat realizacji projektów i inicjatyw związanych z procesem transformacji. Sporo miejsca zajęły kwestie związane ze zmianami legislacyjnymi związanymi z przejmowaniem mienia Spółki Restrukturyzacji Kopalń.

– Około 40 gmin pracuje już nad programem rewitalizacji terenów pogórniczych. Ale to nie są proste sprawy, bo te tereny na ogół do gmin nie należą. Dlatego już teraz trzeba otwarcie powiedzieć, że będzie problem z ich zagospodarowaniem W ustawie jest zapis, że właściciele mogą przekazywać je gminom na zasadzie darowizny pod warunkiem, że zostanie wskazany cel ich przekształcenia np. pod działalność gospodarczą. Tyle że niespecjalnie wpływa to na przyspieszenie procesu ich przekazywania. Ustawa jest, ale realizacji nie ma – mówił w swoim wystąpieniu wiceprezydent Gliwic Mariusz Śpiewok, prezes zarządu Związku Subregionu Centralnego.

Podczas spotkania przedstawiono również propozycje zmian legislacyjnych usprawniających proces transformacji regionów górniczych proponowanych przez SGGP oraz samorządy lokalne podregionów górniczych Województwa Śląskiego. „Warto przypomnieć, że na początku maja Komisja Europejska uruchomiła kolejną inicjatywę w ramach Platformy Sprawiedliwej Transformacji, pn. JTPeers, której celem jest umożliwienie i zachęcenie do wymiany doświadczeń oraz dzielenia się wiedzą między praktykami, ekspertami i interesariuszami z terytoriów objętych Funduszem na rzecz Sprawiedliwej Transformacji”, czytamy.

Inicjatywa JTPeers jest dostępna dla terytoriów wysokoemisyjnych i węglowych ze wszystkich 27 krajów członkowskich Unii Europejskiej. „Do korzystania z programu uprawnieni są interesariusze, którzy odgrywają kluczową rolę we wdrażaniu zobowiązań i priorytetów określonych w Terytorialnych Planach Sprawiedliwej Transformacji, w szczególności: lokalne, regionalne lub krajowe władze publiczne, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, organizacje pozarządowe, związki zawodowe lub podobne stowarzyszenia, agencje rozwoju, innowacji, energii, organizacje badawcze, uniwersytety, przedsiębiorstwa, MŚP lub powiązane stowarzyszenia. Nabór potrwa jeszcze do 31 maja”, podkreślają przedstawiciele Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego.

Sprawę na pewno będziemy jeszcze monitorować.