Rodzice dla Klimatu apelują: musimy odejść od spalania węgla, by chronić zdrowie naszych dzieci  

Zanieczyszczenie powietrza w Polsce prowadzi do około 50 tys. przedwczesnych zgonów każdego roku. Ta liczba to jednak tylko wierzchołek góry lodowej tego problemu. To, o czym mniej się mówi, to tysiące przypadków rozwoju astmy, alergii czy nowotworów, a także rozległy wpływ na zdrowie psychiczne – m.in. depresja, niższe IQ, problemy z koncentracją, co szczególnie zagraża rozwijającym się organizmom – czyli dzieciom. O tym z okazji Międzynarodowego Dnia Czystego Powietrza dla Błękitnego Nieba ustanowionego przez ONZ przypominają rodzice zrzeszeni w ruchu Rodzice dla Klimatu w apelu, w którym oczekują od rządzących m.in. dostosowania limitów zanieczyszczeń powietrza do rekomendacji WHO czy jak najszybszego odejścia od spalania paliw kopalnych.

Nasze dzieci będą coraz częściej chorować, jeśli szybko nie odejdziemy od węgla – polscy rodzice apelują w Dniu Czystego Powietrza w zainaugurowanej tego dnia kampanii Zdrowie Dzieci Przede Wszystkim (#DzieciPrzedeWszystkim). Święto przypadające 7 września ma zwrócić uwagę na to, jak zanieczyszczenia powietrza degradują nasze zdrowie, a inicjatywa polskich rodziców podkreśla ten problem zwłaszcza w kontekście jednej z najbardziej narażonych grup – dzieci. 

Z tej okazji dorośli, zjednoczeni w inicjatywie Rodzice Dla Klimatu, apelują w opublikowanym dziś stanowisku: musimy jak najszybciej odejść od węgla, aby chronić zagrożone zdrowie dzieci. Zwłaszcza przed nadchodzącą zimą, podczas której niestety możliwe, że do polskich pieców będzie trafiać wszystko – łącznie z pozaklasowymi opałami, oponami i innymi odpadkami. Mówią też o potrzebie poprawy efektywności energetycznej, rozwoju odnawialnych źródeł energii, walce z wykluczeniem transportowym czy potrzebie zapewnienia monitoringu jakości powietrza i oczyszczaczy powietrza w każdej placówce oświatowej. – Liczba dzieci, które cierpią na poważne choroby układu oddechowego, czy też mają problemy z koncentracją i nauką jest w naszym kraju zatrważająca. Do nas, rodziców należy obowiązek dbania o środowisko w jakim żyją –tłumaczy Magdalena Zając, mama 13-nastolatka cierpiącego na alergię, członkini ruchu Rodzice dla Klimatu, argumentując powstanie stanowiska.

– Wciąż trudno nam zrozumieć i wyobrazić sobie skutki pozostawania uzależnionym od energii z paliw kopalnych. Jednak zmiana myślenia o tym, co jest najlepsze dla naszych dzieci to pierwszy krok w kierunku budowania lepszej, bezpieczniejszej przyszłości, za którą jesteśmy odpowiedzialni – dodaje inna członkini ruchu, Elżbieta Lemańska-Błażowska. 

Tak wygląda rzeczywistość polskich dzieci

Z każdym miesiącem naukowcy dostarczają kolejnych dowodów na to, w jak rozległy sposób smog wpływa na zdrowie dzieci. Jedno z ostatnich badań potwierdza, że krótkoterminowe narażenie na pył zawieszony (PM2,5) i dwutlenek siarki (SO2) może stanowić czynnik wyzwalający w rozwoju choroby Kawasakiego (powodującej stan zapalny ścian naczyń krwionośnych, objawiającej się m.in. wysoką gorączką, która nie reaguje na antybiotykoterapię; bez leczenia prowadząca do zapalenia mięśnia sercowego a nawet zgonu) wśród dzieci poniżej 5. roku życia [1]. Inne, przeprowadzone w 2019 roku, amerykańskie badanie dokumentuje, że w wyniku przyczyn związanych z zanieczyszczeniem powietrza w stanie Massachusetts zmarło 2 780 osób, 15 386 dzieci zachorowało na astmę, 308 niemowląt urodziło się z niską wagą urodzeniową, a dzieci doświadczyły spadku IQ średnio o dwa punkty. Badacze z Bostonu potwierdzają, że oddychanie zanieczyszczonym powietrzem prowadzi u dzieci do gorszych wyników w testach IQ i wielu przypadków astmy [2].

Również w Polsce od lat prowadzone są badania nad wpływem zanieczyszczeń powietrza na zdrowie dzieci. Śp. Prof. Wiesław Jędrychowski z UJ w prowadzonych przez siebie wieloletnich pracach badawczych wykazał zwiększone ryzyko występowania astmy i chorób układu oddechowego u dzieci szkolnych w Krakowie jako następstwo wysokiego stopnia zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, korelację zwiększonej częstości występowania licznych zaburzeń w rozwoju noworodków i przewlekłych schorzeń układu oddechowego u dzieci oraz upośledzenia rozwoju kognitywnego i psychomotorycznego u dzieci, w zależności od ekspozycji na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego oraz skutki ekspozycji na zanieczyszczenia powietrza kobiet w ciąży. 

W kwietniu br. zespół pod kierownictwem prof. Ewy Czarnobilskiej z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego opublikował wyniki swojej pracy badawczej prowadzonej w latach 2008-2018, według których okazało się, że dzieci oddychające zanieczyszczonym powietrzem mogą częściej zapadać na alergie. – Dzieci wdychają większą ilość pyłu zawieszonego (PM2.5, PM10) w przeliczeniu na powierzchnię ciała niż dorośli. Samo zanieczyszczenie powietrza poprzez uszkodzenie nabłonka dróg oddechowych a więc bariery immunologicznej z jednej strony prowadzi do nawracających infekcji dróg oddechowych oraz ułatwia wnikanie alergenu i przez to sprzyja rozwojowi alergicznego nieżytu nosa i astmy oskrzelowej – zwraca uwagę autorka badania. 

Zanieczyszczenie powietrza, to nie tylko negatywny wpływ na rozwój tkanki płucnej, zwiększone ryzyko alergii i astmy, ale także inne choroby, w tym zaburzenia odporności – tłumaczy profesor Samoliński, profesor medycyny, Kierownik Katedry Zdrowia Publicznego i Środowiskowego oraz Zakładu Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych, Alergologii i Immunologii WUM. – Z badań epigenetycznych wynika, że uszkodzenia zdrowia nabyte przez obecne społeczeństwo, w znacznej mierze będą dziedziczone, skutkując złym zdrowiem kolejnych  potomków i wnuków – dodaje. Ale zanieczyszczenia to nie tylko poważne choroby i schorzenia. To również pozornie niepowiązane z czynnikami środowiskowymi zmiany w zachowaniu dzieci. W kontekście wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie odnotowano również gorsze wyniki w nauce, mniejszą aktywność przyswajania wiedzy w szkole czy wyższy poziom niepokoju – dodaje prof. dr hab. n. med. Andrzej Lekston, Specjalista chorób wewnętrznych, Kardiolog ze Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu.

Spowici smogiem

Niestety Polska wciąż pozostaje jednym z najbardziej zanieczyszczonych krajów w Unii Europejskiej pod względem jakości powietrza [3] – w wielu przypadkach stężenia zanieczyszczeń wielokrotnie przekraczają dopuszczalne – i tak niezbyt restrykcyjne – normy. A sytuacja tej zimy może być jeszcze gorsza niż poprzedniej. – Obawiamy się, że wskutek zawirowań na rynku paliw tej zimy do pieców mieszkańców i mieszkanek Polski może trafić wszystko, co tylko da się spalić – mówi Weronika Michalak, dyrektorka HEAL Polska, organizacji zajmującej się wpływem czynników środowiskowych na zdrowie publiczne, która z okazji dzisiejszego dnia wydała poradnik o tym, jak skutecznie komunikować wyniki badań naukowych – będzie to miało fatalne konsekwencje dla stanu powietrza w Polsce i zdrowia nas wszystkich, w tym grup najbardziej narażonych, zwłaszcza dzieci. Cenę za spalanie odpadów i niskiej jakości paliw zapłacą głównie najmłodsi, niestety płacąc swoim zdrowiem. Dostosowanie norm jakości powietrza do najnowszych rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia i ich restrykcyjne przestrzeganie pozwoliłoby uniknąć wielu kolejnych przypadków astmy, alergii czy nowotworów u dzieci – dodaje.

Do słów prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego nawołujących do palenia “wszystkim” w kontekście nadchodzącej zimy i konieczności zapewnienia bezpieczeństwa cieplnego nawiązuje inny członek ruchu Rodzice dla Klimatu, Dariusz Sus – Jestem bardzo wkurzonym rodzicem, jak teraz słyszę rządzących nawołujących do palenia już byle czym. Totalny brak odpowiedzialności – podsumowuje. 

Stanowisko Rodziców dla Klimatu zostało przesłane do Premiera RP, Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Ministerstwa Aktywów Państwowych, Ministerstwa Infrastruktury, Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej i jest dostępne w tym miejscu.

^Źródła: 

^{[1] https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/JAHA.121.024092}

^{[2] https://www.eurekalert.org/news-releases/958974} 

^{[3] https://www.eea.europa.eu/publications/air-quality-in-europe-2021} 

Heal Polska