Męskość nie jest tym, czym się wydaje. Wystawa „Daddies, kings & sissy boys” w CSW Kronika

„Daddies, kings & sissy boys” to wystawa opowiadająca o alternatywnych modelach męskości, kwestionujących stereotypowe postrzeganie płci. Wernisaż w sobotę 15 listopada, wystawa trwa do 30 grudnia. 

Daddies, kings & sissy boys 15.11 – 30.12.2025

Reklama

Wernisaż: 15.11 (sobota) w godz. 19:00 – 21:00

Oprowadzania kuratorskie: 21.11, 28.11, 12.12, 19.12 (piątki) w godz. 17:00 – 18:30 

Program performatywny: 06.12 (sobota) w godz. 20:00 – 21:30

Zespół kuratorski: Paweł Wątroba, Katarzyna Kalina.
Udział biorą: Grupa Performatywna Chłopaki, Paweł Błęcki, Iwona Demko, Dorota Hadrian, Krzysztof Gil, Daniel Kotowski, Roman Łuszczki, Małgorzata Mycek, Oliwer Okręglicki, Joanna Ostrowska & Noah Munier, Piotr Syty, Sebastian Winkler, Marek Wodzisławski, Paweł Żukowski, Diane Torr, Liliana Zeic.

Reklama

Partnerstwo: Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach, Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Miszung, Śląsk Przegięty.

Patronat medialny: Magazyn Szum, MINT Magazine, Notes na 6 tygodni, Radio Katowice, Replika, Śląska Opinia.

Matronat: Kampania Przeciw Homofobii

Według raportu „Młodzi Polacy o męskości, kobiecości i różnicach między płciami” (CBOS, 2025) aż 21% mężczyzn w wieku 18-44 lat umiejscowiło własną tożsamość płciową po kobiecej stronie skali, 4% na skali pomiędzy, a 2% nie czuje się ani męsko, ani kobieco. Dane wskazują więc, że – przynajmniej w przypadku znacznej grupy mężczyzn – binarne granice płciowe zaczęły się rozmywać. Dezaktualizuje się też stereotyp silnego, pozbawionego uczuć mężczyzny. W badaniu „Zrozumieć męskość. Rzeczywistość polskiego mężczyzny” (Gedeon Richter Polska, 2024) reprezentatywna grupa mężczyzn w wieku 18-69 lat zdefiniowała termin męskość przede wszystkim jako dojrzałość (63%), mądrość życiową (56%), a także spokój i opanowanie (54%). Cechy takie jak siła fizyczna, nastawienie na rywalizację czy wysoka pozycja zawodowa schodzą na drugi plan. Jedynie 24% ankietowanych przychyliło się do stwierdzenia, że „mężczyźnie nie wypada płakać”. 

W projekcie „Daddies, kings & sissy boys” – zgodnie z wynikami tych i innych opracowań – binarne podziały zostają zakwestionowane, a patriarchalne struktury rozszczelnione. Domniemana męskość niekoniecznie jest tym, czym zwykła się wydawać. – Zagadnienia związane z różnorodnymi męskościami analizujemy przede wszystkim z perspektywy queerowej i feministycznej, uzupełniając narrację o pozytywny model czułej męskości, w którym mężczyźni są gotowi zmierzyć się z własnym uprzywilejowaniem, ale także z kosztami społecznymi czy zdrowotnymi, jakie ponoszą z tego powodu – mówi Paweł Wątroba, pomysłodawca i jeden z kuratorów wystawy. Te ostatnie również łatwo ująć w liczby: mężczyźni w Polsce żyją statystycznie 8 lat krócej niż kobiety, prawie 5 razy częściej niż kobiety odbierają sobie życie, a wśród osób w kryzysie bezdomności stanowią ponad 80%. 

Próbą wyjścia z tej toksycznej sieci zależności jest zwrot ku temu, co pozornie nietypowe: ekspresjom wolnym od konwenansów, męskościom kontrkulturowym, nieheteronormatywnym, transpłciowym; a więc ku męskościom równie realnym i prawdziwym, choć wykluczonym z głównego nurtu. Czego „prawdziwi” mężczyźni mogliby się nauczyć od osób, którym tak często odmawiają męskości? Czego mogą nas nauczyć tytułowi: daddies, kings i sissy boys?

Przewodniczką po różnych strategiach buntu wobec stereotypowego postrzegania płci będzie na wystawie Diane Torr (1948-2017), nowojorska tancerka, performerka i jedna z prekursorek drag kingu (scenicznego performowania męskości), a za sprawą wieloletniego projektu partycypacyjnego „A Man for a Day” największa jego popularyzatorka na świecie. Opanowany do perfekcji kamuflaż niejednokrotnie służył artystce do infiltracji męskich społeczności, również tych mizoginicznych, m.in. The American Society of Man, dla którego wygłosiła prelekcję w męskim przebraniu. Dla upamiętnienia jej wkładu w rozwój kultury queerowej do wystawy zrealizowany zostanie program performatywny we współpracy z kolektywem Śląsk Przegięty.

Na wystawie pokazane zostaną prace kilkunastu osób artystycznych, m.in. Joanny Ostrowskiej, nagrodzonej Nike Czytelników za książkę „Oni. Homoseksualiści w czasie II wojny światowej”. Obecnie autorka (we współpracy z Noah Munier) zajmuje się tropieniem i dokumentowaniem  losów osób transpłciowych przed II wojną światową. Wyniki jej badań zostaną zaprezentowane na wystawie w postaci zbioru archiwów. 

Zgłębiając różne formy męskości przyjrzymy się też postaciom historycznym takim jak np. Sylvin Rubinstein czy Felicita Vestfali. Ich płynne tożsamości wymykały się jednoznacznym definicjom, a sceniczne kariery igrały z normatywną, męską tożsamością. Pierwszy był tancerzem flamenco, który podczas II wojny światowej dołączył w Krośnie do ruchu oporu i brał udział w akcjach dywersyjnych w pełnym dragu. Druga to wybitna XIX-wieczna śpiewaczka operowa, gwiazda światowych scen, która zdecydowanie kontestowała ówczesne standardy kobiecości. To właśnie jej swoją nową pracę poświęciła Liliana Zeic. 

W Kronice nowe prace pokażą też m.in. Małgorzata Mycek, Iwona Demko (zainspirowana reklamami leków na potencję), Marek Wodzisławski, Sebastian Winkler, Marek Wodzisławski czy Paweł Żukowski (na wystawę trafią też starsze prace Żukowskiego, m.in. szaliki i wlepki). Zestaw dopełnią gotowe prace m.in. Grupy Performatywnej Chłopaki (rejestracja spektaklu „Chcieliśmy porozmawiać o męskości, a zostaliśmy przyjaciółmi” zagranego na zoomie w trakcie pandemii w 2020 roku) czy Daniela Kotowskiego (wideo „Czytam na głos”, 2019), który jako Głuchy wprowadza nową perspektywę spojrzenia na społeczne oczekiwania dotyczące tego, co normalne i wystarczające.

Wystawa oraz wydarzenia dodatkowe przeznaczone dla osób pełnoletnich. Wystawa trwa do 30 grudnia 2025 roku. 

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.