Szkolne mleko w kartonikach to 90 mln euro rocznie. Ankieta KE nt. programu “Mleko w szkole”

Jako koalicja Green REV Institute łączymy siły z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego z koalicji Future Food 4 Climate, w tym z Akcją Demokracją oraz Rodzicami dla Klimatu na rzecz transformacji systemu żywności. Chcemy poprosić wszystkich rodziców, opiekunów, opiekunki, samorządowców i samorządowczynie, osoby decydenckie, przedstawicieli i przedstawicielki biznesu, środowiska naukowego, mediów, organizacji społeczeństwa obywatelskiego, nauczycieli, nauczycielki i władze placówek oświatowych – o wsparcie we wprowadzeniu zrównoważonego systemu żywnościowego w placówkach edukacyjnych! 

Miliony euro wspierają system, który nie działa

Unia Europejska przeznacza ok. 220 milionów euro rocznie na Program Warzywa i Owoce (130 milionów euro) oraz Program Mleko w Szkole (90 milionów euro). Polska korzysta z tych środków w zakresie obu programów – 2022/2023 to aż 12 mln euro przeznaczonych na Program Warzywa i Owoce i aż 10 mln euro w ramach Programu Mleko w Szkole. Mimo świadomości konsekwencji środowiskowych, klimatycznych, etycznych, zdrowotnych i społecznych, europejscy decydenci i decydentki stoją po stronie business as usual. 

O ankiecie Komisji Europejskiej

Do 14 października 2022 r. organizacje pozarządowe, rodzice i opiekunowie/opiekunki (dzieci i młodzieży w wieku 2-19 lat), kadra nauczycielska, przedstawiciele i przedstawicielki nauki, środowiska naukowego, biznesu, osoby decydenckie mogą wziąć udział w ankiecie dotyczącej Programu Mleko w Szkole i Programu Warzywa i Owoce w Szkole (narzędzi Wspólnej Polityki Rolnej). Linki do ankiet Komisji Europejskiej dla kolejnych grup zamieszczamy poniżej:  

• Rodzice i opiekunowie, opiekunki dzieci i młodzieży od 2 do 19 roku życia)
• Nauczyciele i nauczycielki
• Osoby decydenckie i władzy krajowe, przedstawiciele, przedstawicielki środowiska naukowego, przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego, przedstawiciele, władze i instytucje prowadzące placówki edukacyjne
• Personel instytucji, organów i agencji UE członków, członkiń organów przedstawicielskich UE (posłów, posłanek do PE, członków, członkiń KR-u, EKES-u), stowarzyszenia, sieci i organizacje lobbystyczne na szczeblu UE, które uczestniczą w dialogu politycznym UE, urzędnicy rządowi i urzędniczki rządowe państw członkowskich odpowiedzialne za koordynację spraw UE w odniesieniu do Programu

Pij mleko, będziesz wielki? Zdania Ekspertów i Ekspertek

O zwierzęcym mleku i nabiale mówi się wiele w kontekście zdrowotnym. W opinii publicznej krąży do dziś dużo mitów na temat korzystnego wpływu nabiału na stan kości czy też mięśni w kontekście zawartości białka zwierzęcego lub wartości odżywczych. Rosnąca liczba specjalistów i specjalistek zdrowia publicznego ma jednak coraz większe wątpliwości co do zawierania pokarmów nabiałowych w swojej diecie.

Dr. n. med. Tomasz Jeżewski, kardiolog, popularyzator diety roślinnej, edukator na temat zdrowego stylu życia mówi jasno: “Produkty nabiałowe są najbardziej rozpowszechnionymi alergenami pokarmowymi na świecie. Rozpoczynając od bardzo rozpowszechnionej nietolerancji laktozy, poprzez skazy białkowe i dane dokumentujące zwiększone ryzyko występowania u nas schorzeń o podłożu autoimmunologicznym takie jak na przykład jak cukrzyca typu 1. W przypadku spożywania produktów nabiałowych w pierwszych miesiącach życia człowieka notujemy 400% większe ryzyko wystąpienia tego typu cukrzycy w kolejnych latach (wg analizy Villagran-Garcia, Edna F, et al.). (…) Wysoka zawartość krowich hormonów w produktach nabiałowych zaburza gospodarkę hormonalną ludzi. Rodzi to istotne konsekwencje zdrowotne dla ludzi w każdym wieku, ale szczególnie dla dzieci przed okresem dojrzewania. Dysponujemy danymi o przyspieszaniu dojrzewania dziewczynek, sprzyjaniu występowania zmian trądzikowych i wielu innych zaburzeń. (..) W USA zgodnie z odpowiednimi orzeczeniami Sądu Najwyższego produkty mlecznie nie mogą już być promowane jako żywność prozdrowotna. Czas abyśmy kierując się interesem zdrowotnym obywateli EU również zmienili nasze w tym temacie myślenie.”

A co z alternatywami roślinnymi dla nabiału? 

Sandra Marciniak, wolontariuszka Green REV Institute, dyplomowana dietetyczka, członkini kół naukowych i autorka artykułów naukowych stwierdza, że “podstawowym mankamentem programu „Mleko w szkole” jest brak możliwości wyboru pomiędzy mlekiem krowim i jego przetworami a ich roślinnymi odpowiednikami w postaci napojów czy jogurtów roślinnych na bazie np. soi, owsa, migdałów. Wyklucza to z programu dzieci z alergią na białka mleka krowiego i/lub nietolerancją laktozy oraz dzieci na diecie wegańskiej, stosujące ją z różnych względów – zdrowotnych, religijnych, środowiskowych itd. 

Najlepszym odpowiednikiem mleka pod względem wartości odżywczych będzie napój sojowy wzbogacany w wapń i witaminy D, B2, B12, bez dodatków takich jak cukier, sól czy olej. Spośród napojów roślinnych wyróżnia go najwyższa zawartość białka i jego lepsza jakość oraz większa ilość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych i fitosteroli.

Ilość i biodostępność wapnia z produktów roślinnych wzbogacanych w węglan wapnia (np. napój sojowy, tofu) jest porównywalna do ilości i biodostępności wapnia z mleka i produktów mlecznych. Trzeba jednak pamiętać, że napoje roślinne niefortyfikowane będą wypadać gorzej na tle mleka krowiego.

Inne dobre alternatywy do stosowania w połączeniu z napojem sojowym lub w przypadku alergii na soję to napoje migdałowe, konopne lub owsiane. Sporadycznie można spożywać napoje kokosowe i orzechowe, a także ryżowe.

Wybierając napoje roślinne, nie wspieramy przemysłu mleczarskiego i cierpienia zwierząt tzw. hodowlanych. Ponadto produkcja alternatyw dla mleka zużywa mniej wody i gruntów rolnych, a także powoduje mniejszą emisję gazów cieplarnianych. Niezależnie od rodzaju surowca, z którego powstał napój roślinny, będzie to bardziej przyjazny dla środowiska wybór niż mleko krowie.”

Zrównoważony system żywnościowy

Jako Green REV Institute i koalicja Future Food 4 Climate apelujemy o poszerzenie możliwości zwiększenia wkładu unijnego programu „Owoce, warzywa i mleko w szkole” o zrównoważoną produkcję i konsumpcję żywności zgodnie z celami nowej WPR na lata 2023–2027, strategii Od pola do stołu i założeniami Zrównoważonego Unijnego Systemu Żywnościowego (Sustainable Food System, SFS). Raz jeszcze zachęcamy do uzupełnienia ankiet Komisji Europejskiej, których termin na wypełnienie upływa 14. października 2022 roku i do których odnośniki zawarłyśmy we wcześniejszej części artykułu.

O Green REV Institute i koalicji Future Food 4 Climate

Green REV Institute działa od 2014 r. Jest operatorem koalicji Future Food 4 Climate, pierwszej koalicji, która działa rzeczniczo dla transformacji systemu żywności. W 2021 wyprodukował dokument Wegańska Warszawa, który był wyświetlany na 9 festiwalach na całym świecie. Jest organizatorem European Vegan Summit, który jako pierwsze takie wydarzenie jest platformą debaty łączącej kropki między polityką, aktywizmem, nauką, mediami i biznesem w świetle weganizmu i praw zwierząt. Obecnie prowadzi rzecznictwo dla dostępności roślinnych, wegańskich posiłków w placówkach oświatowych i działa dla wprowadzenia legislacji na poziomie UE i krajowym dla zrównoważonego systemu żywnościowego. Jest organizacją członkowską 50by40, European Vegetarian Union, Eurogroup for Animals, TAPP Coalition, Aquatic Animal Alliance, World Federation for Animals oraz Plant Europe, jedną z 10 NGO w ramach EU Platform on Animal Welfare, organizacją akredytowaną przy Programie Środowiskowym ONZ. Działa dla przyszłości, włączając młode osoby do działań systemowych.

Źródła

1. Bogueva D. & Marinova D. (2020).Which ‘milk’ is best for the environment? We compared dairy, nut, soy, hemp and grain milks. Pobrano z https://theconversation.com/which-milk-is-best-for-the-environment-we-compared-dairy-nut-soy-hemp-and-grain-milks-147660
2. Zhao Y, Martin BR, Weaver CM. Calcium bioavailability of calcium carbonate fortified soymilk is equivalent to cow’s milk in young women. J Nutr. 2005 Oct;135(10):2379-82. doi: 10.1093/jn/135.10.2379. PMID: 16177199.
3. Escobar-Sáez D, Montero-Jiménez L, García-Herrera P, Sánchez-Mata MC. Plant-based drinks for vegetarian or vegan toddlers: Nutritional evaluation of commercial products, and review of health benefits and potential concerns. Food Res Int. 2022 Oct;160:111646. doi: 10.1016/j.foodres.2022.111646. Epub 2022 Jul 9. PMID: 36076378.

Green Rev Institute