Unijne przepisy dotyczące monitorowania inwestycji i kontroli wywozu są skuteczną gwarancją bezpieczeństwa UE

Monitorowanie bezpośrednich inwestycji zagranicznych i kontrola wywozu odgrywają kluczową rolę w gwarantowaniu bezpieczeństwa i porządku publicznego w Europie. Tak wynika z dwóch sprawozdań przyjętych wczoraj przez Komisję Europejską: sprawozdania z monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) oraz sprawozdania dotyczącego rozporządzenia w sprawie kontroli wywozu.

W 2021 r. Komisja przeanalizowała ponad 400 bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Unii, aby upewnić się, że inwestycje nie zagrażają bezpieczeństwu ani porządkowi publicznemu krajów UE. Wszystkie państwa członkowskie UE z wyjątkiem dwóch dysponują obecnie mechanizmami monitorowania lub są w trakcie ich tworzenia. Z kolei w ramach unijnego systemu kontroli wywozu państwa członkowskie przeanalizowały w tym samym roku około 40 tys. wniosków o wywóz towarów o potencjalnym przeznaczeniu wojskowym do państw trzecich, o łącznej wartości 38,4 mld euro. W ponad 550 przypadkach wywóz został zablokowany.

Wiceprzewodniczący wykonawczy i komisarz do spraw handlu Valdis Dombrovskis powiedział: W czasach, gdy w dziedzinie bezpieczeństwa pojawia się coraz więcej wyzwań, zwłaszcza takich jak niesprowokowana wojna prowadzona przez Rosję w Ukrainie, szczególnie ważne jest stosowanie naszych strategicznych instrumentów kontroli handlu i inwestycji. UE we współpracy z partnerami międzynarodowymi wprowadziła kontrole wywozu, aby nałożyć sankcje na Rosję w odwecie za niszczycielską wojnę na Ukrainie. UE jest otwarta na inwestycje zagraniczne, ale otwartość taka nie jest bezwarunkowa. Konieczna jest równowaga. Musimy nadal poprawiać naszą zdolność do zapewnienia tej równowagi.

Monitorowanie bezpośrednich inwestycji zagranicznych

Jest to drugie sprawozdanie roczne z monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Po raz pierwszy obejmuje ono cały rok kalendarzowy, ponieważ rozporządzenie UE w sprawie monitorowania BIZ weszło w pełni w życie w październiku 2020 r. Od czasu utworzenia mechanizmu współpracy Komisja przeanalizowała ponad 740 transakcji BIZ.

Z drugiego rocznego sprawozdania wynika, że mechanizm był powszechniej stosowany w 2021 r. Oto najważniejsze ustalenia:

• Zdecydowana większość BIZ nie stanowi problemu z punktu widzenia bezpieczeństwa lub porządku publicznego i jest szybko zatwierdzana (zarówno na szczeblu państw członkowskich, jak i na mocy rozporządzenia).
• Komisja szybko przeprowadzała ocenę transakcji BIZ zgłoszonych przez państwa członkowskie: 86 proc. oceniono w ciągu zaledwie 15 dni kalendarzowych.  
• Mechanizm UE nie ogranicza otwartości UE na bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Opinia Komisji jest wydawana w przypadku zaledwie 3 proc. transakcji, przy czym nacisk kładzie się na bezpieczeństwo i porządek publiczny.
• Sprawozdanie daje UE znacznie lepszy obraz tendencji inwestycyjnych. Wynika z niego, że w 2021 r. pięcioma największymi krajami pochodzenia ostatecznego inwestora były Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Chiny, Kajmany i Kanada. Inwestycje Rosji stanowiły mniej niż 1,5 proc., a Białorusi – 0,2 proc.
• Bezpośrednie inwestycje zagraniczne obejmują szeroki zakres sektorów, ale większość zgłoszonych spraw dotyczyła produkcji (44 proc.) – z różnorodnych branż: przemysłu obronnego, lotniczego i kosmonautycznego, energetycznego, medycznego i produkcji półprzewodników – oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych (32 proc.).

Ogólnie rzecz biorąc, rozporządzenie w sprawie BIZ funkcjonuje szybko i skutecznie, zapewnia dostępność przydatnych informacji i zapobiega inwestycjom stwarzającym ryzyko dla bezpieczeństwa. Równocześnie nie ogranicza przepływu inwestycji zagranicznych.

Kontrola wywozu

Jest to drugie sprawozdanie dotyczące kontroli wywozu na podstawie zaktualizowanego rozporządzenia w sprawie kontroli wywozu, które weszło w życie 9 września 2021 r. Sprawozdanie obejmuje rok 2020.

Sprawozdanie dotyczy wywozu produktów podwójnego zastosowania, tj. produktów, które mogą być wykorzystane do celów cywilnych i wojskowych. W 2020 r. łączna wartość wywozu takich produktów, na który wydano zgodę, to ok. 31 mld euro.

W nowych przepisach UE wzmocniono kontrolę wywozu przez wprowadzenie nowego wymiaru „bezpieczeństwa ludzkiego”, uproszczenie procedur oraz poprawę elastyczności i przejrzystości systemu kontroli wywozu. Na podstawie rozporządzenia prowadzone są prace eksperckie w dziedzinie cyberinwigilacji i powstających technologii, ze szczególnym naciskiem na egzekwowanie i wdrażanie kontroli przez państwa członkowskie. Nowe przepisy umożliwiają również UE ściślejszą współpracę z krajami partnerskimi w celu zwiększenia globalnego bezpieczeństwa i promowania równych warunków działania.

Rozporządzenie w sprawie kontroli wywozu sprawiło, że ramy kontroli wywozu stały się bardziej skuteczne, elastyczne i przyszłościowe, a jednocześnie ułatwiono międzynarodową współpracę w zakresie bezpieczeństwa.

Komisja Europejska