Europejski Fundusz Obronny: Miliard euro na zwiększenie zdolności obronnych UE i nowe narzędzia na rzecz innowacji w dziedzinie obronności

Komisja ogłosiła 25 maja przyjęcie drugiego rocznego programu prac Europejskiego Funduszu Obronnego (EFO).

W ramach programu prac EFO na 2022 r. rozdysponowane zostaną łącznie 924 mln euro. Tydzień po opublikowaniu wspólnego komunikatu w sprawie luk inwestycyjnych w zakresie obronności Komisja uruchamia nowe środki finansowe na wspólne i lepsze inwestycje w strategiczne zdolności obronne. Ponadto w programie prac na 2022 r. wprowadzono szereg nowych narzędzi służących promowaniu innowacji w dziedzinie obronności – w ramach nowego funduszu EUDIS (EU Defence Innovation Scheme, system innowacji w dziedzinie obronności). Jak już zapowiedziano w pakiecie Komisji dotyczącym obronności z 15 lutego 2022 r., EUDIS będzie ściśle współpracował z centrum innowacji EFO.

Margrethe Vestager, wiceprzewodnicząca wykonawcza do spraw Europy na miarę ery cyfrowej, powiedziała: 

Innowacje są centralnym elementem naszej odpowiedzi na zmieniające się obecnie zagrożenia. Komisja uruchomiła dziś nowe środki finansowe oraz podjęła ważne kroki w postaci nowych atrakcyjnych instrumentów mających pobudzić innowacje w dziedzinie obronności poprzez skorzystanie z doświadczeń zgromadzonych w obszarze innowacji cywilnych i promowanie współpracy zainteresowanych stron z całej Unii.

Thierry Breton, komisarz do spraw rynku wewnętrznego, powiedział: 

Podjęliśmy dziś decyzję o uruchomieniu w tym roku 1 mld euro z unijnego budżetu, aby rozwijać wspólne projekty obronne, a szczególnie zdolności w przestrzeni kosmicznej, w dziedzinie cyberbezpieczeństwa i różne inne zaawansowane zdolności obronne. W nowej sytuacji pod względem bezpieczeństwa, w której się aktualnie znajdujemy, inwestycje te przyczynią się do zlikwidowania europejskiej luki w zakresie obronności. Przeznaczamy również 2 mld euro na unijny system innowacji w dziedzinie obronności, aby uczynić Europę centrum innowacji w tym zakresie. W uzupełnieniu inwestycji EFO na rzecz rozwoju zdolności obronnych musimy teraz poczynić postępy w kierunku wspólnych zamówień w dziedzinie obronności, zgodnie z tym, co Komisja zaproponowała przywódcom UE w swoim komunikacie.

Zapewnienie stałych inwestycji na rzecz wspólnych prac badawczo-rozwojowych w europejskim przemyśle obronnym

EFO pomaga zmniejszyć rozdrobnienie europejskiego systemu rozwoju zdolności obronnych. Służy on również zwiększeniu konkurencyjności przemysłu i promuje interoperacyjność w Europie. Program prac EFO na 2022 r. obejmuje łącznie 33 obszary tematyczne zgrupowane w ramach ośmiu zaproszeń do składania wniosków, które mają zostać ogłoszone na początku czerwca, aby uruchomić szereg istotnych sztandarowych projektów. W programie prac uwzględniono stosowne zdolności i technologie obronne zgodnie z unijnymi priorytetami rozwoju zdolności uzgodnionymi wspólnie przez państwa członkowskie i sformułowanymi w Strategicznym kompasie na rzecz bezpieczeństwa i obrony. Ponadto program prac EFO na 2022 r. zapewnia również ciągłość finansowania niektórych ważnych projektów zainicjowanych w ramach dwóch poprzedzających go programów.

W tym roku punkt ciężkości w ramach wsparcia rozwoju zdolności stanowić będą dwa krytyczne obszary, każdy z budżetem w wysokości ponad 120 mln euro:

• Przestrzeń kosmiczna, w przypadku której zapewnione zostanie finansowanie rozwoju satelitarnych systemów wczesnego ostrzegania o rakietach oraz innowacyjnych, wieloczujnikowych satelitarnych systemów obserwacji Ziemi na potrzeby wywiadu, obserwacji i rozpoznania. Ponadto przewidziano finansowanie badań nad elastycznym systemem umożliwiającym szybkie umieszczenie małych satelitów na różnego rodzaju orbitach.
• Marynarka wojenna, w przypadku której zapewnione zostanie finansowanie: (i) działań związanych z rozwojem klasy statków dostosowanych szczególnie do potrzeb małych i średniej wielkości flot; (ii) rozwój europejskich zdolności w zakresie wspólnego nadzoru morskiego, który umożliwi marynarkom wojennym stawienie czoła nowo wyłaniającym się zagrożeniom w postaci mniejszych, szybszych i bardziej zróżnicowanych obiektów.

Ponadto 70 mln euro zostanie przeznaczone na prace badawczo-rozwojowe w każdej z dwóch następujących dziedzin:

• Cyberprzestrzeń – aby zwiększyć europejskie zdolności w zakresie orientacji sytuacyjnej w cyberprzestrzeni, cyberbezpieczeństwa i odporności, a także aby opracować zestaw narzędzi na potrzeby obrony cyberprzestrzeni i walki informacyjnej.
• Przewaga informacyjna – na projekty przyczyniające się do rozwoju europejskiego systemu dowodzenia i kierowania oraz mobilnego stanowiska dowodzenia operacjami specjalnymi. W dziedzinie badań naukowych finansowanie będzie koncentrować się na kwestiach interoperacyjności i wymiany danych między cywilnymi i wojskowymi ośrodkami kontroli w kontekście jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej.

Także zaawansowane zdolności obronne i technologie prorozwojowe są uwzględnione w różnych kategoriach działań. Obejmują one między innymi budowę średniej wielkości taktycznego samolotu transportowego zwiększającego mobilność sił zbrojnych, powietrzne systemy walki radioelektronicznej, wspólne zdolności bojowe dla sił lądowych, technologie i zrównoważone komponenty do zastosowań podwodnych, w tym podwodnej współpracy bezzałogowych i załogowych zespołów i rojów.

Wsparcie dla unijnego systemu innowacji w dziedzinie obronności (2 mld euro)

Unijny system innowacji w dziedzinie obronności skupia w ramach jednego funduszu stosowne inicjatywy UE na rzecz wspierania innowacji i przedsiębiorczości w dziedzinie obronności. Praktyki sprawdzone w cywilnych procesach innowacji zostaną wykorzystane w sektorze obrony. W ramach programu prac EFO na 2022 r. Komisja zainicjuje szereg działań mających na celu wspieranie innowacyjnych przedsiębiorców, przedsiębiorstw typu start-up i MŚP oraz włączenie ich do ekosystemu przemysłu obronnego:

• Instrument kapitałowy na potrzeby obronności: Komisja zamierza przeznaczyć 20 mln euro rocznie na ten instrument, łącznie 100 mln euro. Ma to na celu wygenerowanie zdolności inwestycyjnych na rzecz przemysłu obronnego w łącznej wysokości 500 mln euro w okresie funkcjonowania funduszu, w tym poprzez zaangażowanie Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI) i inwestorów prywatnych.
• Wyzwanie technologiczne: Wyzwanie to ma na celu dopracowanie i przetestowanie technologii wykrywania ukrytych zagrożeń.
• Ramowa umowa o partnerstwie dotycząca zagrożeń chemicznych, biologicznych, radiologicznych i jądrowych (CBRJ): nowy program prac obejmuje zaproszenie do składania wniosków dotyczące ustanowienia czteroletniego partnerstwa na rzecz rozwoju medycznych środków przeciwdziałania zagrożeniom chemicznym, biologicznym, radiologicznym i jądrowym.

To nowe działanie uzupełni obecne wsparcie dla przełomowych technologii i MŚP mające postać powtarzających się specjalnych zaproszeń do składania wniosków mających na celu wspieranie innowacji. Celem Komisji jest wygenerowanie do 2027 r. – za pomocą EFO, w ramach unijnego systemu innowacji w dziedzinie obronności – inwestycji o łącznej wartości do 2 mld euro w innowacje w dziedzinie obronności. System ten ułatwi wdrożenie unijnego planu działania na rzecz synergii między przemysłem cywilnym, obronnym i kosmicznym.

Komisja Europejska