Mieszkańcy Śląska o zielonej przyszłości

Ślązacy są zgodni, w najbliższych latach region musi przejść ogromną przemianę. Gospodarka Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii w znacznym stopniu opiera się na wydobyciu węgla, ale konieczna jest sprawiedliwa transformacja, która oznacza konieczność poszukiwania nowych gałęzi rozwoju, mając na względzie przyszłość osób dotychczas pracujących w górnictwie. Jest to kluczowy proces do przeprowadzenia, biorąc pod uwagę cel redukcji emisji gazów cieplarnianych do 2050 r., dzięki czemu mamy szansę na zminimalizowanie skutków katastrofy klimatycznej.

W październiku i listopadzie podczas szczytu zachorowań na COVID-19, Ślązacy i eksperci spotykali się na warsztatach online z cyklu “Sprawiedliwa transformacja Śląska” organizowanych przez The Climate Reality Project Europe i stowarzyszenie BoMiasto. Celem spotkań było poznanie najlepszych praktyk sprawiedliwej transformacji, zdefiniowanie wyzwań i postulatów oraz planowanie działań kampanijnych.

Konieczny jest dialog 

Uczestnicy i uczestniczki spotkań wskazują na olbrzymią rolę dialogu społecznego w procesie transformacji. Odgórne podejmowanie decyzji, które nie są szeroko konsultowane może doprowadzić do braku społecznego poparcia i zaufania. Aby zachęcić ludzi do dialogu i udziału w procesie wypracowywania nowej wizji regionu, konieczne jest docieranie z informacją na temat powodów, celów i możliwości sprawiedliwej transformacji, do wszystkich interesariuszy. Niezbędna zatem wydaje się być kampania informacyjna, tworzenie instytucji i platform do łączenia osób i podmiotów chcących się zaangażować w proces, aby podzielić się swoim punktem widzenia. Aby dotrzeć do wszystkich zainteresowanych należy wykorzystać do tego wszystkie dostępne media lokalne, takie jak prasa, radio, czy telewizja. Potrzebny dialog nie powstanie pośród społeczności nie znającej ogółu problemu, w związku z tym należy wyjść z propozycją edukacji o sprawiedliwej transformacji i zachęcać do wyrażania opinii. Akceptacja procesu sprawiedliwej transformacji jest pierwszym krokiem do budowania dialogu i współpracy, a mieszkańcy Śląska chcą być w niego włączeni.

Zielony Górny Śląsk 2050

Mieszkańcy chcą stworzyć społeczność na rzecz współpracy, której celem jest Zielona Wizja Górnego Śląska 2050, w której region napędzany jest energią ze źródeł odnawialnych, w miastach można oddychać czystym powietrzem, a środowisko jest zadbane i wolne od szkód górniczych. Wskazanymi działaniami, które mogą doprowadzić do osiągnięcia tego celu są m.in. wymiana piecy na instalacje OZE, termomodernizacja budynków, rozwój transportu publicznego, czy tworzenie zieleni miejskiej.

Ślązacy nie zapominają o górnikach, którzy powinni znaleźć zatrudnienie w innych gałęziach przemysłu. W ramach sprawiedliwej transformacji należy zapewnić wsparcie publiczne i prywatne w zakresie przekwalifikowania, zdobycia nowych umiejętności i zapewnienia pracy dla pracowników dotkniętych skutkami przejścia na gospodarkę zeroemisyjną. Kluczowe będzie zbadanie kompetencji wśród górników i znalezienie dla nich nowych specjalizacji, np. w branży OZE czy w budownictwie. Rozwój tych sektorów, jak i również gospodarki o obiegu zamkniętym czy recyklingu, będzie dawał miejsca pracy nie tylko osobom odchodzącym z górnictwa, ale też wielu młodym ludziom, którzy uważają te gałęzie przemysłu za bardzo atrakcyjne pod względem jakości pracy.

Społeczność Górnego Śląska podczas warsztatów wskazuje na bardzo ważną rolę samorządów podczas pilotowania procesu sprawiedliwej transformacji. Samorządy są bliżej ludzi, znają specyfikę regionu i to one razem z mieszkańcami powinny określać kierunki jego rozwoju. Muszą być one również wyposażone w transparentną informację o planach zamknięcia kopalni, aby odpowiednio wcześniej przygotować na to lokalną społeczność i rynek pracy.

Przyśpieszenie

Mieszkańcy Górnego Śląska zgodnie zauważają, że transformacja regionu znacznie przyśpiesza, a pandemia koronawirusa tylko dodaje jej tempa. Gospodarka GZM jest w stanie się odbudować, ale tylko na zielono, bo tego chcą właśnie jej mieszkańcy. Społeczność Śląska pragnie żyć w miastach i wsiach, które nie są opalane węglem, w których można oddychać czystym powietrzem, bezpiecznie pracować i odpoczywać w zielonej przetrzeni. Dla mieszkańców Górnego Śląska również ważne jest poczucie ich usłyszanego głosu, który ma prawo i ochotę decydować o swojej przyszłości. Wiedzą, że ich region powinien obrać zielony i zrównoważony kierunek rozwoju, ponieważ tylko to może zapewnić Ślązakom zdrowie i wysoką jakość życia w miejcu ich zamieszkania.

Ten artykuł został przygotowany w ramach programu Upper Silesia Just Transition program przez Climate Reality Europe, Team Poland.