Bastion – wystawa ukraińskiej sztuki współczesnej w Muzeum Śląskim

Muzeum Śląskie w Katowicach z dumą prezentuje wystawę „Bastion. Artyści ukraińscy o wojnie”.  To unikalne wydarzenie artystyczne ukazujące wizualne i emocjonalne świadectwo współczesnych wydarzeń na Ukrainie w kontekście toczących się tam działań wojennych. Wystawa współczesnych artystów ukraińskich to mocny głos w dyskusji o wojnie i jej wpływie na ludzkie życie, wolność oraz niezależność.

Bastion. Artyści ukraińscy o wojnie

Wernisaż: 3 października 2024 r., godz. 18:00

Wystawa potrwa do 29 czerwca 2025 r.

Kuratorzy: Joanna Szeligowska-Farquhar, Kostiantyn Trachuk

Honorowy Patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pani Hanny Wróblewskiej.

Wystawa powstała przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Komunikacji Strategicznej Ukrainy.

Tytułowy Bastion to z definicji fragment budowli obronnej, twierdzy. Lecz ma również znaczenie emblematyczne – jako opoka, ostoja pewnych pozytywnych idei, chronione siedlisko wartości fundamentalnych, takich jak wolność, równość i podmiotowość każdej istoty ludzkiej oraz niezbywalne prawo każdej jednostki, grupy społecznej i narodowej do samostanowienia.

Prezentowana w Muzeum Śląskim ekspozycja stanowi kronikę narodu ukraińskiego, który przechodzi najtrudniejszą próbę w walce o wolność. Składają się na nią prace 35 wybitnych ukraińskich artystów, tworzących w różnych technikach – od malarstwa i rzeźby po grafikę, fotografię oraz instalacje. 

„Ukraina stała się dziś prawdziwą twierdzą, która broni nie tylko swojej niepodległości, ale całej europejskiej cywilizacji” – podkreśla kurator Kostiantyn Trachuk, „Ta niezwykła ekspozycja, złożona z około 160 dzieł, powstałych w Ukrainie podczas trwającego konfliktu, stanowi unikalny zapis narodowego dramatu i oporu” – dodaje. 

Jak zauważa kuratorka Joanna Szeligowska-Farquhar: „Wystawa to nie tylko dokumentacja zniszczeń, ale również obraz wiary i nadziei, ofiarnej pomocy i społecznej solidarności”. 

Dzięki różnorodnym formom wyrazu, artystom udało się uchwycić pełen wachlarz emocji i przeżyć związanych z trwającą wojną – od strachu i rozpaczy po niezłomność i wiarę w zwycięstwo. Wyjątkowość międzynarodowego wydarzenia wizualnego polega na proweniencji prezentowanych dzieł – niemal wszystkie z nich pochodzą z terenów objętych działaniami wojennymi, co czyni tę ekspozycję bezpośrednim świadectwem wojennego okrucieństwa. 

Obraz, tekst, muzyka

Przestrzeń wystawowa rozbrzmiewać będzie muzyką autorstwa Romana I. Drozda z płyty „Monochromatic” – albumu, który powstał pod wpływem wydarzeń na EuroMajdanie w Kijowie. Drozd w swojej muzyce, pełnej kontrastów i bogatej dramaturgii, przenosi nas w świat dramatycznych wydarzeń, gdzie reminiscencje batalistyczne przeplatają się z refleksyjnymi fragmentami. Muzyka filmowa, epicka w charakterze, podkreśla atmosferę niepokoju i tragedii, a jednocześnie nadaje wystawie głębszy wymiar emocjonalny.

Między prezentowanymi dziełami sztuki, zamiast komentarzy kuratorskich, pojawią się wiersze ukraińskich poetów, które przetłumaczono na język polski. Poezja, zrodzona z tych samych traumatycznych doświadczeń, tworzy liryczny kontekst do odbioru wystawy, oferując introspektywną refleksję nad kondycją człowieka w obliczu wojny, straty i nadziei.

Ta twórcza triada łączy się w jeden dosadny głos przypominający społeczności globalnej o wciąż trwającym konflikcie zbrojnym w kontekście pojawiającego się dystansu, który niepokoi. Należy pamiętać, że ostateczny wynik tej wojny będzie stanowić o naszej wspólnej przyszłości.

Wystawa powstała we współpracy z Muzeum Narodowym „Kijowska Galeria Sztuki” w Kijowie i jest owocem bliskiej relacji kuratora Kostiantyna Trachuka ze współczesnymi ukraińskimi twórcami. Artyści zaproszeni do stworzenia wystawy nie mogą uczestniczyć w jej otwarciu ze względu na obowiązek obrony kraju.

Ikony

Wystawie „Bastion” towarzyszy prezentacja pod nazwą „Passiones. Cykl ikon na skrzyniach po amunicji”.  Autorami ikon są Sonia Atlantova i Oleksander Klymenko.

Ikony to szczególny rodzaj sakralnych obrazów, wywodzących się z tradycji chrześcijaństwa wschodniego, zwłaszcza prawosławnego. Wyróżniają się głęboką symboliką, są nie tylko dziełem sztuki, ale również obiektem kultu. Ikony są oknem do świata duchowego, stanowią most między tym co ziemskie i boskie. 

Prezentacja ikon malowanych na skrzyniach po amunicji obok wystawy „Bastion” tworzy niezwykle mocny i symboliczny kontrast. Święte obrazy, które tradycyjnie są symbolem pokoju, duchowej harmonii i modlitwy, zderzają się tutaj z surową rzeczywistością wojny, namalowane na skrzyniach po amunicji – stały się przedmiotami kojarzonymi ze śmiercią i zniszczeniem.

Obie ekspozycje stawiają artystyczny opór nie tylko fizycznej destrukcji, ale i duchowemu załamaniu, stając się wizualnym świadectwem siły ducha narodu ukraińskiego. 

Pierwsze oprowadzanie kuratorskie po wystawie „Bastion” zaplanowane jest na piątek,

8 listopada o godz. 17:30.