UE aktualizuje strategię ochrony przestrzeni morskiej przed nowymi zagrożeniami

Komisja Europejska i Wysoki Przedstawiciel przyjęli wspólny komunikat w sprawie wzmocnionej strategii UE w zakresie bezpieczeństwa morskiego, aby zapewnić pokojowe wykorzystanie mórz i ochronę przestrzeni morskiej przed nowymi zagrożeniami. Przyjęli również zaktualizowany plan działania, za pomocą którego strategia będzie wdrażana.

Bezpieczeństwo morskie ma zasadnicze znaczenie dla Unii Europejskiej i jej państw członkowskich. Państwa członkowskie UE razem tworzą największą wyłączną strefę ekonomiczną na świecie. Gospodarka UE w dużym stopniu zależy od bezpiecznych i chronionych oceanów. Ponad 80 proc. światowego handlu odbywa się drogą morską, a około dwóch trzecich światowych zasobów ropy naftowej i gazu wydobywane jest z dna morskiego lub przewożone drogą morską. Aż 99 proc. globalnych przepływów danych odbywa się za pośrednictwem kabli podmorskich. Światowe baseny morskie muszą być bezpieczne, aby uwolnić cały potencjał oceanów i zrównoważonej niebieskiej gospodarki. UE zamierza wzmocnić szeroki zakres narzędzi, jakimi dysponuje, aby promować bezpieczeństwo morskie, zarówno cywilne, jak i wojskowe.

Przystosowanie się do nowych zagrożeń

Od czasu przyjęcia w 2014 r. strategii UE w zakresie bezpieczeństwa morskiego zagrożenia i wyzwania dla bezpieczeństwa wzrosły, co wymaga podjęcia nowych i bardziej intensywnych działań. Największymi wyzwaniami pozostają istniejące od dawna nielegalne działania jak: piractwo, zbrojne napaści na morzu, przemyt migrantów, handel ludźmi, bronią i narkotykami, a także terroryzm. Musimy jednak równocześnie stawić czoła nowym i zmieniającym się zagrożeniom, takim jak rosnąca konkurencja geopolityczna, zmiana klimatu i degradacja środowiska morskiego czy ataki hybrydowe i cyberataki.

Jest to okazja do znalezienia zrównoważonych rozwiązań dla różnorodnych problemów związanych z bezpieczeństwem morskim, przed którymi stoi UE i społeczność międzynarodowa, a także do zwiększenia roli i wiarygodności Unii na arenie międzynarodowej. Ostatnie wydarzenia geopolityczne, takie jak agresja wojskowa Rosji wobec Ukrainy, wyraźnie pokazują, że UE musi zwiększyć swoje bezpieczeństwo i zdolność działania nie tylko na własnym terytorium i swoich wodach, lecz także w swoim sąsiedztwie i poza nim.

Zaktualizowana europejska strategia w zakresie bezpieczeństwa morskiego (EUMSS)

Zaktualizowana EUMSS stanowi ramy, w których UE może podejmować działania służące ochronie jej interesów na morzu oraz ochronie jej obywateli, wartości i gospodarki.

Zaktualizowana strategia w zakresie bezpieczeństwa morskiego promuje pokój i bezpieczeństwo międzynarodowe, a także poszanowanie międzynarodowych przepisów i zasad, przy jednoczesnym zapewnieniu zrównoważonego wykorzystywania oceanów i ochrony różnorodności biologicznej. Strategia ta będzie wdrażana przez UE i jej państwa członkowskie zgodnie z ich odpowiednimi kompetencjami.

We wspólnym komunikacie i związanym z nim planie działania określono szereg zintegrowanych działań, które służą interesom UE. W związku z tym UE zintensyfikuje swoje działania w ramach sześciu celów strategicznych:

• Intensyfikacja działań na morzu. Działania obejmują organizację ćwiczeń morskich na poziomie UE, dalszy rozwój działań straży przybrzeżnej w europejskich basenach morskich, wyznaczenie nowych obszarów morskich będących przedmiotem zainteresowania w celu realizacji koncepcji skoordynowanej obecności na morzu (narzędzie służące poprawie koordynacji istniejących zasobów morskich i powietrznych państw członkowskich na określonych obszarach morskich).
• Współpraca z partnerami. Działania obejmują pogłębienie współpracy między UE a NATO oraz zacieśnienie współpracy ze wszystkimi odpowiednimi partnerami międzynarodowymi, aby przestrzegać opartego na zasadach ładu na morzu, a zwłaszcza postanowień Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza.
• Wiodąca rola w zakresie orientacji w przestrzeni morskiej. Działania obejmują wzmocnienie nadzoru przybrzeżnych i morskich statków patrolowych oraz wzmocnienie wspólnego mechanizmu wymiany informacji (CISE). Celem jest zapewnienie bezpiecznej wymiany informacji między uczestniczącymi organami krajowymi i unijnymi.

• Zarządzanie ryzykiem i zagrożeniami. Działania obejmują prowadzenie regularnych ćwiczeń morskich z udziałem podmiotów cywilnych i wojskowych, monitorowanie krytycznej infrastruktury morskiej i statków oraz ich ochronę przed zagrożeniami fizycznymi i cybernetycznymi (również statków pasażerskich), a także zwalczanie niewybuchów i min na morzu.
• Zwiększanie zdolności. Działania obejmują opracowanie wspólnych wymogów w zakresie technologii obronnych w przestrzeni morskiej, intensyfikację prac nad takimi projektami jak Europejska korweta patrolowa (nowa klasa okrętów wojennych) oraz poprawę zdolności zwalczania okrętów podwodnych.
• Kształcenie i szkolenie podnoszące kwalifikacje w zakresie bezpieczeństwa hybrydowego i cyberbezpieczeństwa, zwłaszcza ludności cywilnej, oraz programy szkoleniowe otwarte dla partnerów spoza UE.

Zaktualizowana strategia i związany z nią plan działania przyczynią się do wdrożenia Strategicznego kompasu UE na rzecz bezpieczeństwa i obrony.

Kolejne działania

Komisja i Wysoki Przedstawiciel zwracają się do państw członkowskich o zatwierdzenie strategii i wdrożenie jej. Komisja i Wysoki Przedstawiciel przedstawią sprawozdanie z postępu prac w ciągu trzech lat od zatwierdzenia zaktualizowanej strategii przez Radę Unii Europejskiej.

Komisja Europejska