Kleszcz, czyli niechciany pasażer na gapę po wycieczce do lasu. Jakie choroby może przenosić?

Spacer po lesie czy parku jest jedną z najpopularniejszych form aktywności fizycznej w okresie jesiennym. Warto jednak pamiętać, że nawet krótkotrwałe przebywanie w zalesionej lub trawiastej okolicy może skończyć się ukąszeniem przez kleszcza. Pajęczak ten przenosi groźne wirusy i bakterie, które prowadzą m.in. do rozwoju boreliozy czy kleszczowego zapalenia mózgu. Szacuje się, że w Polsce każdego roku dziesiątki tysięcy osób dowiaduje się, że jest zakażonych boreliozą. Jak rozwija się ta podstępna choroba i w jaki sposób można sprawdzić, czy jest się zakażonym? Kwestie te wyjaśnia dr n. med. Beata Celińska, lekarz specjalista chorób zakaźnych i lekarz chorób wewnętrznych Szpitala Joannitas w Pszczynie.

Kleszcze to malutkie pajęczaki ukryte w trawach i żerujące na leśnych gryzoniach lub zwierzynie. Można je spotkać w lasach, parkach, na działkach rekreacyjnych, a nawet w przydomowym ogródku. W znacznych ilościach występują także w lasach Pszczyńskiej Puszczy. Do ugryzienia przez kleszcza i w konsekwencji do przeniesienia groźnych wirusów i bakterii, może dojść podczas spaceru z psem, grzybobrania, a nawet podczas prac w ogrodzie czy aktywności na placu zabaw. Jako pasożyt, kleszcz w swojej egzystencji uzależniony jest od innych organizmów. Żywi się, podobnie jak komar, krwią, lecz w przeciwieństwie do swojego latającego kolegi, potrzebuje jej do przeżycia znacznie więcej. W skrajnych przypadkach może pozostać przyczepiony do swojego żywiciela nawet przez 15 dni, podczas których może przenieść na niego różne choroby. Ryzyko zakażenia wzrasta z czasem, jaki pasożyt pozostaje wkuty w skórę swojego żywiciela.

– Wśród chorób przenoszonych przez kleszcze najgroźniejsze są wirusowe zapalenie, kleszczowe zapalenie mózgu i borelioza – mówi dr n. med. Beata Celińska, lekarz specjalista chorób zakaźnych i lekarz chorób wewnętrznych Szpitala Joannitas w Pszczynie i dodaje: – Dzięki szczepieniom możemy uchronić się przed kleszczowym zapaleniem mózgu. Borelioza jest chorobą, przeciw której nie istnieje skuteczna szczepionka. Nazywana jest chorobą o wielu twarzach. Od banalnej infekcji, którą organizm jest w stanie zwalczyć sam, może rozwinąć się w ciężkie, zagrażające życiu zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Borelioza – podstępna choroba

Po ukłuciu kleszcza czasem rozwija się rumień, który najpierw zwiększa swoją powierzchnię, a po kilku tygodniach, nieleczony zanika. Brak zaczerwienienia nie znaczy jednak, że nie doszło do zakażenia. Szacuje się, że rumień pojawia się u około 40-60% pacjentów. Pacjentów, którzy zauważyli u siebie rumień, można nazwać szczęśliwcami – to pierwszy znak, aby natychmiast udać się na badania krwi w kierunku boreliozy i rozpocząć właściwe leczenie.

W następnym etapie po ukąszeniu przez kleszcza ujawniają się inne objawy boreliozy. Choroba przechodzi od formy skórnej w postaci narządowe: stawową, neurologiczną, a nawet kardiologiczną. Może przybrać również postać zapalenia stawów. Najczęściej spotykane są zapalenia stawu kolanowego, porażenie nerwu twarzowego, uzewnętrzniającego się jako porażenie połowy twarzy, lub bóle oraz zaburzenia pracy serca.

Kluczowa natychmiastowa reakcja i skuteczne leczenie

W przypadku boreliozy odpowiednia i szybka jej diagnoza oraz wdrożenie skutecznego leczenia są kluczem do sukcesu. Natychmiastowe postępowanie daje 90% szans na całkowite wyleczenie. Postaci przewlekłe boreliozy są już trudniejsze do leczenia i mogą pozostawiać po sobie w organizmie trwałe następstwa.

– Borelioza, która jest odpowiednio wcześnie zdiagnozowana, może być skutecznie leczona. Właściwe dobranie antybiotyku chroni przed skutkami zakażenia Borrelią. Jeśli nasza aktywność na świeżym powietrzu naraża nas na ugryzienie kleszcza, koniecznie należy sprawdzić, czy jesteśmy osobami, które zakażenie boreliozą mogły nabyć. Badanie krwi na obecność przeciwciał anty Borrelia odpowie nam na to pytanie. Jeśli wynik wyjdzie pozytywny, wówczas należy natychmiast skonsultować się z lekarzem chorób zakaźnych – podkreśla dr n. med. Beata Celińska.

W Oddziale Chorób Wewnętrznych oraz Oddziale Neurologicznym Szpitala Joannitas w Pszczynie istnieje możliwość terapii pacjentów z boreliozą stawową, neuroboreliozą czy powikłaniami kardiologicznymi. Opiekę sprawuje dwoje specjalistów chorób zakaźnych.

Kiedy i gdzie wykonać badania?

Badanie krwi w kierunku boreliozy najlepiej wykonać od razu po zauważeniu niepokojących objawów, takich jak rumień, mdłości czy zawroty głowy. Zaleca się również wykonania badania w sytuacji, w której ukąsił nas kleszcz, ale nie występują żadne objawy. Od 1 czerwca 2022 roku jednym z miejsc, które oferuje badania krwi w kierunku boreliozy oraz ewentualne dalsze leczenie jest Szpital Joannitas w Pszczynie. Oprócz boreliozy w nowo otwartej Poradni Chorób Zakaźnych pacjenci mogą również skorzystać ze świadczeń zdrowotnych w zakresie innych chorób wywołanych przez bakterie, wirusy, pasożyty i grzyby takie jak wirusowe zapalenie wątroby.

– Świadczenia zdrowotne z zakresu chorób zakaźnych są niezwykle ważne i niejednokrotnie ratują zdrowie i życie pacjentów. Misją poradni jest również uświadamianie społeczeństwa w zakresie zapobiegania zachorowaniom oraz kontrolowanie i ograniczanie rozprzestrzeniania się tych groźnych chorób – komentuje dr n. med. Beata Celińska, lekarz specjalista chorób zakaźnych i lekarz chorób wewnętrznych Szpitala Joannitas w Pszczynie.

Poradnia świadczy usługi komercyjne i przyjmuje pacjentów powyżej 16. roku życia.

Więcej informacji o świadczeniach wykonywanych w Poradni Chorób Zakaźnych Szpitala Joannitas na stronie: https://www.szpital.pszczyna.pl/artykul/230/poradnia-chorob-zakaznych-w-szpitalu-joannitas-w-pszczynie

Gmina Miedźna