Czym jest neutralność emisyjna i jak ją osiągnąć do 2050 r.?

Wraz z przyjęciem europejskiego prawa o klimacie UE zobowiązuje się do osiągnięcia neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla do 2050 roku. Co to oznacza w praktyce?

Skutki zmian klimatycznych są już odczuwalne na całym świecie – ekstremalne zjawiska pogodowe takie jak susze, fale upałów, ulewne deszcze, powodzie i obsunięcia się ziemi stają się coraz częstsze, również w Europie. Inne konsekwencje szybko zmieniającego się klimatu to wzrost poziomu mórz, zakwaszenie oceanów i utrata różnorodności biologicznej.

Aby ograniczyć wzrost średniej globalnej temperatury do 1,5 stopnia Celsjusza – progu, który Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) określił jako bezpieczny – niezbędne jest osiągnięcie neutralności emisyjnej do połowy XXI wieku. Ten cel jest też zapisany w porozumieniu paryskim, podpisanym przez 195 krajów; podpisała je również Unia Europejska.

Według porozumienia, żeby osiągnąć długoterminowy cel dotyczący globalnej średniej temperatury, sygnatariusze zobowiązują się do dokonania m.in. szybkiej redukcji globalnego poziomu emisji gazów cieplarnianych, zgodnie z najlepszą dostępną wiedzą naukową, aby do drugiej połowy XXI w. osiągnąć neutralność emisyjną.

W grudniu 2019 r. Komisja Europejska przedstawiła Europejski Zielony Ład – swój sztandarowy plan mający na celu uczynienie Europy neutralną dla klimatu do 2050 r. Cel ten ma zostać osiągnięty dzięki europejskiemu prawu klimatycznemu, które ustanawia neutralność klimatyczną jako prawnie wiążący cel w prawodawstwie UE.

Czym jest neutralność emisyjna?

Neutralność emisyjna, nazywana też neutralnością klimatyczną, węglową lub zerową emisją netto, oznacza równowagę między emisjami CO2 a pochłanianiem CO2 z atmosfery do tzw. pochłaniaczy dwutlenku węgla. Aby osiągnąć neutralność emisyjną, wszystkie światowe emisje gazów cieplarnianych będą musiały zostać zrównoważone przez pochłanianie dwutlenku węgla.

Pochłaniaczem węgla określa się każdy system, który pochłania więcej dwutlenku węgla niż emituje. Głównymi naturalnymi pochłaniaczami węgla są: gleba, lasy i oceany. Według szacunków, naturalne pochłaniacze usuwają od 9,5 do 11 gigaton CO2 rocznie. Natomiast roczna globalna emisja CO2 osiągnęła poziom 38 gigaton w 2019 roku.

Do tej pory żadne sztuczne pochłaniacze dwutlenku węgla nie są w stanie usunąć CO2 z atmosfery na skalę potrzebną do walki z globalnym ociepleniem.

Dwutlenek węgla wchłonięty przez naturalne pochłaniacze takie jak drzewa jest uwalniany do atmosfery w wyniku pożarów lasów lub wylesiania. Dlatego dla osiągnięcia neutralności klimatycznej tak ważne jest ograniczanie emisji gazów cieplarnianych.

Kompensowanie emisji

Innym sposobem na redukcję emisji i dążenie do neutralności emisyjnej jest kompensowanie CO2 wyemitowanego w jednym sektorze poprzez redukowanie go w innym. Sposoby na kompensowanie emisji to m.in. inwestowanie w energię odnawialną, efektywność energetyczną lub inne czyste technologia niskoemisyjne. Unijny system handlu uprawnieniami do emisji (ETS) to przykład systemu kompensowania emisji.

Kolejnym przykładem instrumentu ograniczającego emisje jest mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2, który nakładałby opłaty węglowe na towary importowane z krajów o mniejszych ambicjach klimatycznych. To powinno pomóc zapobiegać ucieczce emisji poprzez zniechęcanie przenoszenia produkcji do krajów z mniej restrykcyjnymi przepisami w kwestii ograniczania emisji gazów cieplarnianych.

Cele Unii Europejskiej

Unia Europejska prowadzi ambitną politykę klimatyczną. W ramach Europejskiego Zielonego Ładu, zamierza stać się pierwszym kontynentem, który do 2050 r. będzie w stanie usuwać tyle emisji CO2, ile wytworzy.

Parlament Europejski poparł 7 października cel neutralności klimatycznej do 2050 r. oraz cel redukcji emisji o 60 proc. do 2030 r., w porównaniu do poziomu z 1990 r. – czyli ambitniejszym niż 55 proc. zaproponowane przez Komisję Europejską. Członkowie komisji ochrony środowiska PE (ENVI) zwrócili się do Komisji Europejskiej do ustanowienia dodatkowego celu pośredniego na 2040 r., aby zapewnić postęp w realizacji celu ostatecznego.

Dodatkowo, europosłowie zaapelowali do wszystkich państw członkowskich z osobna o osiągnięcie neutralności klimatycznej i nalegali, aby po 2050 r. więcej CO2 było usuwane z atmosfery niż emitowane. Ponadto, wszelkie bezpośrednie lub pośrednie dotacje dla paliw kopalnych powinny być stopniowo wycofane, najpóźniej do 2025 roku.

W kwietniu 2021 r. posłowie osiągnęli porozumienie z Radą UE w kwestii zobowiązania Unii do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku.

24 czerwca Parlament przyjął nowe prawo klimatyczne, które podniosło obecny cel redukcji emisji do 2030 r. z 40 proc. do 55 proc. i które ustanowiło cel neutralności klimatycznej do 2050 r. jako prawnie wiążący.

Zgodnie z sugestią Parlamentu, powstanie niezależna unijna rada ds. zmiany klimatu (ECCC) – niezależny organ naukowy, który będzie oceniał spójność polityki i monitorował postępy.

W połowie lipca Komisja Europejska przyjęła główną część pakietu propozycji legislacyjnych mających na celu dostosowanie unijnej polityki klimatycznej, energetycznej, użytkowania gruntów, transportu i podatków do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych (Fit for 55). Przedstawiony pakiet legislacyjny jest propozycją,  nad którą będą się teraz toczyły dyskusje w Radzie UE i Parlamencie Europejskim.

Obecnie, pięć krajów UE wprowadziły prawo wyznaczające cel neutralności klimatycznej: Szwecja dąży do osiągnięcia jej do 2045 r., a Dania, Francja, Niemcy i Węgry do 2050 roku.

kic/ Źródło informacji: EuroPAP News