Transformacja energetyczna nie czeka na wybory

Transformacja energetyczna była jednym z ważniejszych tematów kampanii prezydenckiej, w której ścierały się różne wizje przyszłości – od obrony tradycyjnego modelu opartego na węglu po postulaty przyspieszenia rozwoju odnawialnych źródeł energii (OZE). Zmiany w energetyce dzieją się niezależnie od politycznych narracji – i to już od dawna. Temu m.in. poświęcona będzie konferencja „Gdy stawką jest bezpieczeństwo! – czas na Wspólnoty Energetyczne i Fundusze Europejskie”, która odbędzie się 12 czerwca 2025 roku w warszawskim Varso Place II. W wydarzeniu wezmą udział przedstawiciele spółdzielni energetycznych, samorządów, administracji publicznej oraz organizacji społecznych.

• Data: 12 czerwca 2025
• Miejsce: Varso Place II, ul. Chmielna 73, Warszawa
• Godziny: 10:00–16:30
• Zapraszamy do REJESTRACJI
• ZOBACZ PROGRAM KONFERENCJI

Produkcja węgla w Polsce systematycznie spada. Wydobycie staje się coraz mniej opłacalne, a złoża się wyczerpują. Szacuje się, że węgla kamiennego wystarczy na 60 lat, brunatnego tylko na 20. Tymczasem OZE – m.in. fotowoltaika – rozwijają się dynamicznie. W 2024 roku udział odnawialnych źródeł energii w miksie energetycznym wyniósł niemal 30%, a węgla spadł do 57%.

„Historia uczy, że transformacja energetyczna nie kłania się wyborom. Postępuje niezależnie od ich wyników. […] Jestem pewien, że argumenty takie jak niższa cena i poprawa bezpieczeństwa przemówią do prezydenta” – mówi dr Paweł Czyżak z organizacji Ember.

Powoli, ale systematycznie rośnie też społeczna świadomość i zaangażowanie obywateli, którzy tworzą lokalne inicjatywy energetyczne, działając na rzecz niezależności energetycznej swoich gmin i regionów. Należy te tendencje wzmacniać. 

„Polityka energetyczna powinna być budowana oddolnie, by korzystać z lokalnych zasobów i wspierać niezależność oraz wystarczalność gmin, powiatów czy regionów” – zaznacza Katarzyna Wiekiera z Pracowni na rzecz Wszystkich Istot.

W dobie globalnych kryzysów – klimatycznych, gospodarczych i geopolitycznych – energetyka staje się kwestią bezpieczeństwa narodowego.

„Energetyka obywatelska to nie tylko element zielonej transformacji, ale też realne wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego. W przeciwieństwie do scentralizowanego systemu, który łatwo sparaliżować, model rozproszony […] zapewnia ciągłość dostaw nawet w sytuacjach kryzysowych” – podkreśla Joanna Furmaga, prezeska Polskiej Zielonej Sieci.
.

Przykłady blackoutów – np. w Hiszpanii (2025) czy w Bełchatowie (2021) – pokazują, że lokalne źródła energii mogą szybciej reagować na awarie i przywrócić dostawy energii.

NGO – na straży energetyki obywatelskiej

Dużą rolę w promocji energetyki obywatelskiej odgrywają organizacje pozarządowe.

„NGO-sy tworzą przyjazne środowisko dla spółdzielni energetycznych. Łączą samorządy, ekspertów i mieszkańców wokół wspólnego celu: bardziej sprawiedliwej, lokalnej i dostępnej energii” – mówi Monika Jaszcza z Polskiej Zielonej Sieci.

Szczególny potencjał tkwi w spółdzielniach energetycznych, które mogłyby odegrać ważną rolę w małych i średnich miejscowościach – czyli tam, gdzie transformacja może dać największe korzyści. Niestety, wiele z tych inicjatyw napotyka bariery biurokratyczne i brak systemowego wsparcia.

„Polskie prawo umożliwia rozwój energetyki obywatelskiej, ale w praktyce utrudniają to skomplikowane przepisy, brak spójnej strategii i niska świadomość społeczna” – podkreśla Agnieszka Stupkiewicz z Fundacji Frank Bold.

Choć politycy często wykorzystują sentyment wobec węgla i niechęcią do europejskich rozwiązań, to coraz więcej ekspertów i aktywistów apeluje o spokojną, opartą na faktach dyskusję o przyszłości energetycznej Polski.

– „Zamiast ideologicznych sporów, postawmy na konkretne, sprawdzone i dostępne rozwiązania. Zarządzanie energią przez obywateli to dziś najlepsza inwestycja w bezpieczeństwo i przyszłość Polek i Polaków” – apeluje Joanna Furmaga, prezeska Polskiej Zielonej Sieci.

„Gdy stawką jest bezpieczeństwo!”

A okazja, aby o tym porozmawiać będzie już niedługo. 12 czerwca 2025 roku w warszawskim Varso Place II odbędzie się konferencja „Gdy stawką jest bezpieczeństwo! – czas na Wspólnoty Energetyczne i Fundusze Europejskie”, poświęcona roli społeczności lokalnych w budowaniu niezależności energetycznej. W wydarzeniu wezmą udział przedstawiciele spółdzielni energetycznych, samorządów, administracji publicznej, organizacji społecznych i eksperci, by wspólnie zastanowić się, jak fundusze europejskie mogą wspierać rozwój energetyki obywatelskiej. Konferencja będzie też okazją do świętowania 10-lecia ruchu Więcej Niż Energia – koalicji, która pokazuje, że prawdziwe bezpieczeństwo energetyczne opiera się na współpracy, zaangażowaniu i lokalnych inicjatywach.