Uroczysta sesja Rady Miasta Katowice. Jan Olbrycht Honorowym Obywatelem Miasta

Jest już tradycją, że w ramach obchodów urodzin Katowic, Rada Miasta zbiera się na uroczystej sesji, podczas której nadawane są tytuły: „Honorowy Obywatel Miasta Katowice” oraz „Zasłużony dla Miasta Katowice”. W tym roku do grona Honorowych Obywateli Miasta Katowice dołączyły dwie osoby, to Zygmunt Brachmański oraz Jan Olbrycht. Natomiast tytuł ,,Zasłużony dla Miasta Katowice” otrzymali: Konwent oo. Bonifratrów w Katowicach oraz GKS GieKSa Katowice S.A. 

– Dokładnie 11 września, 159 lat temu Katowice uzyskały prawa miejskie. W takim dniu warto podkreślić, że rozwój Katowic zawdzięczamy mieszkańcom. Katowiczanki i katowiczanie – to Wy jesteście siłą napędową tego miasta, inspirujcie nas codziennie do podejmowania nowych wyzwań. Serdecznie Wam za to dziękuję – mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic. – Przy okazji tego ważnego jubileuszu chcemy w tym roku uhonorować po dwie osoby i instytucje, które w sposób szczególny zaangażowały się w życie Katowic i mocno odcisnęły na naszym mieście swoje piętno – dodaje prezydent.

Zygmunt Brachmański oraz Jan Olbrycht Honorowymi Obywatelami Miasta Katowice

Zygmunt Brachmański urodził się 6 czerwca 1936 r. w Rydułtowach niedaleko Rybnika,  jest śląskim rzeźbiarzem i medalierem. Jego twórczość obejmuje małe i duże formy rzeźbiarskie, w tym pomniki o charakterze świeckim i sakralnym, wielopostaciowe monumenty, a także rzeźby kameralne nieprzekraczające wysokości kilkudziesięciu centymetrów. Znaczną część dorobku stanowią również medale. 

Po ukończeniu studiów na krakowskiej ASP w 1959 r. zamieszkał w Katowicach-Ligocie. Swoje liczne rzeźby wykonywał przez wiele lat w pracowni mieszczącej się przy ulicy Kobylińskiego 2A w Katowicach. Jego dorobek jest rozległy i wszechstronny i obejmuje około dwóch tysięcy prac. 

Jego liczne rzeźby eksponowane są w galeriach, muzeach i zbiorach prywatnych w kraju i za granicą. Wypełniają one także przestrzeń publiczną placów i miejskich parków, między innymi Galerii Rzeźby Śląskiej w Parku śląskim czy w Galerii Artystycznej na Placu Grunwaldzkim w Katowicach. Wśród najbardziej znanych monumentalnych realizacji Zygmunta Brachmańskiego znajdują się rzeźby pomnikowe, m.in. znajdujący się przykatowickim rynku Pomnik Harcerzy Września 1939, obelisk Orłów Śląskich przy zbiegu ulic Jagiellońskiej i Józefa Lompy, a także pomnik Wojciecha Korfantego ustawiony w 1998 r. naplacu Sejmu Śląskiego. 

Zygmunt Brachmański  jest autorem koncepcji wielu statuetek tworzonych z okazji ważnych wydarzeń kulturalnych, takich jak Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga Filharmonii Śląskiej w Katowicach, Nagroda Prezydenta Miasta Katowice w Dziedzinie Kultury czy Śląski Wawrzyn Literacki. Wśród jego prac na tym polu na wspomnienie zasługują: „Złota maska” oraz „Laur Konrada” dla teatru im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, „Orfeusz” dla Polskiego Związku Muzyków w Warszawie czy stworzona dla Kurii w Katowicach statuetka „Lux ex Silesia”. 

Twórczość śląskiego rzeźbiarza została doceniona i uhonorowana licznymi nagrodami i wyróżnieniami. W 2008 r. śląski rzeźbiarz otrzymał Nagrodę Prezydenta Miasta Katowice w Dziedzinie Kultury. Ponadto artysta został uhonorowany wieloma odznaczeniami. W listopadzie 2023 r. rzeźbiarza odznaczono Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, będącym najwyższym wyróżnieniem, jakie może otrzymać artysta w Polsce, a przyznawanym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 17 grudnia 2023 r. Zygmunt Brachmański został uhonorowany przez papieża Franciszka medalem „Pro Ecclesiaet Pontifice”. 

– Jestem niezmiernie wzruszona biorąc udział w tej uroczystości wręczenia mojemu mężowi Zygmuntowi Brachmańskiemu tego szczególnego wyróżnienia. Dziękuję za ten tytuł całej Radzie Miasta Katowice i prezydentowi Marcinowie Krupie, który odwiedzał naszą pracownię. Mówię naszą – bo czuję się współautorką dzieł mojego męża jako jego żona – powiedziała Anna Brachmańska po odebraniu tytułu „Honorowy Obywatel Miasta Katowice”.

Jan Olbrycht urodził się 21 września 1952 roku w Rybniku. Jest doktorem socjologii, nauczycielem akademickim, ekspertem, politykiem i działaczem społecznym. W latach 1990-1998 był Burmistrzem Cieszyna, współzałożycielem Euroregionu Śląsk Cieszyński -TesinskeSlezsko. W latach 1993-1998 był wiceprezesem Związku Miast Polskich odpowiedzialnym za kontakty z europejskimi organizacjami samorządowymi. Był wiceprzewodniczącym Rady Gmin i Regionów Europy w latach 1995-2001 i przewodniczącym polskiej delegacji do Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy w latach 1990-1998. W latach 2002-2004 był Członkiem Zarządu Zgromadzenia Regionów Europy oraz Rady Polityki Regionalnej Państwa. Był pierwszym Marszałkiem Województwa Śląskiego po reformie samorządu terytorialnego, funkcję tę sprawował w latach 1998-2002. Jan Olbrycht był inicjatorem Konwentu Marszałków Województw. Od 1979 wykładowca na Uniwersytecie Śląskim, potem na Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, Akademii Ekonomicznej w Katowicach oraz Uniwersytecie Jagiellońskim.

W latach 2004-2024 poseł do Parlamentu Europejskiego. Skarbnik i wiceprzewodniczący Europejskiej Partii Ludowej. W latach 2004-2009 Wiceprzewodniczący Komisji Rozwoju Regionalnego. W Katowicach organizował międzynarodową konferencję „Zarządzanie miastem”, na której eksperci i praktycy zarządzania miastami z Polski i zagranicy dzielili się swoją wiedzą i doświadczeniem. Wielokrotnie nagradzany i odznaczany. Między innymi Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w 2000 roku i orderem National du MériteFrancji w 2002. Laureat Europejskiej Nagrody Cesarza Maksymiliana za wkład w tworzenie polityki lokalnej i regionalnej w Europie w 2005. 

– Są trzy miasta, które mógłbym nazwać moimi miastami, a jednym z nich są Katowice. Tuczęsto przyjeżdżałem działając w organizacjach młodzieżowych, w tym w ZHP. To tutaj mieszkałem pełniąc funkcję marszałka województwa, tu znajdowało się moje biuro poselskie. Przez 20 lat moje działania były nierozerwalne z Katowicami – powiedział Jan Olbrycht po otrzymaniu tytułu „Honorowy Obywatel Miasta Katowice”. – Katowice były miastem, które stało na rozdrożu. Nie było wiadomo czy Katowice upadną razem z przemysłem czy znajdą swoją nową twarz. Dzisiaj dziękuję władzom miasta, ponieważ myślę że razem jesteśmy w gronie ludzi, którzy wierzyli i wierzą w to, że Katowice są świetnym miastem – podsumował swoje wystąpienie.

– Cieszę się, że do grona Honorowych Obywateli naszego miasta dołączyli dziś Zygmunt Brachmański i Jan Olbrycht. Ich wkład pracy widać każdego dnia na ulicach Katowic. Z jednej strony poprzez liczne realizacje rzeźbiarskie Zygmunta Brachmańskiego z drugiej poprzez inwestycje z funduszy europejskich, których Jan Olbrycht był przez lata jednym z głównych kreatorów – podsumował Łukasz Borkowski, przewodniczący Rady Miasta Katowice.

Zasłużeni dla Miasta Katowice

Honorowy tytuł „Zasłużony dla miasta Katowice” przyznano Konwentowi oo. Bonifratrów w Katowicach. Rozwój przemysłu w okręgu katowickim w drugiej połowie XIX wieku i związany z tym szybki wzrost liczby ludności stworzyły pilną potrzebę lepszej opieki medycznej, a co za tym idzie, budowy szpitala, należycie prowadzonego i dobrze wyposażonego w sprzęt medyczny. Proboszcz bogucickiej parafii ks. Leopold Markiefkapostanowił do tego celu sprowadzić na Górny Śląsk Zakon Bonifratrów znany z działalności medycznej w Europie. Na budowę konwentu i szpitala, ksiądz Markiefka przekazał w 1871 roku grunt i znaczną sumę pieniędzy. Uroczyste otwarcie i poświęcenie konwentu i szpitala na 30 łóżek nastąpiło 6 września 1874 r. Powstały szpital przeznaczony był dla górników zatrudnionych w okolicznych kopalniach oraz dla miejscowej ludności. W czasie epidemii tyfusu na przełomie 1876/77 roku oraz cholery w roku 1893 bracia z niezwykłą ofiarnością i poświęceniem nieśli pomoc zarażonym, co dało im nie tylko ludzką wdzięczność, ale także przysporzyło hojnych darczyńców. Od 1882 roku stopniowo uruchamiano w szpitalu oddziały specjalistyczne: zakaźny, okulistyczny, laryngologiczny, chirurgiczny, neurologiczny i dermatologiczny. Leczyli w nich znani na Śląsku lekarze, a jak wykazują zachowane dokumenty, pacjentami byli ludzie różnej narodowości i różnych wyznań. 

W okresie międzywojennym bonifraterski szpital rozbudowywano i modernizowano, zyskał też specjalistyczną aparaturę medyczną. Po nadbudowaniu piętra w latach 1933-36 powiększył się do 300 łóżek, dodatkowo utworzono ambulatoria dla chorych dochodzących. W tym czasie szpital stał się nie tylko miejscem profesjonalnej i skutecznej pomocy medycznej, ale także materialnego wsparcia. W latach kryzysu najuboższym mieszkańcom Katowic, często pozbawionym środków do życia, bracia z Konwentu Bonifratrów wydawali dziesiątki posiłków dziennie. 

Po wojnie szpital został upaństwowiony i przeszedł pod zarząd miejski. Pomieszczenia Konwentu zostały włączone do szpitala – zainstalowano w nich aparaturę medyczną. Braciom pozostawiono kaplicę klasztorną, która stała się miejscem modlitwy dla chorych i ich rodzin, a także dla mieszkańców Katowic. W takiej rzeczywistości Konwent Bonifratrów w Katowicach funkcjonował do kwietnia 2009 roku kiedy to szpital wrócił pod zarząd Zakonu. W kolejnych latach przeprowadzono gruntowną renowację wszystkich oddziałów szpitalnych i poradni, zachowując przy tym historyczny charakter budynku. Szpital został wyposażony w nowoczesny sprzęt, a do zespołu medycznego dołączyli wybitni specjaliści. Bonifratrzy zadbali by kaplica odzyskała swój pierwotny blask i obecnie jest uznawana za jeden z piękniejszych obiektów sakralnych w Katowicach. Dziś prowadzony przez Konwent Bonifratrów Szpital pw. Aniołów Stróżów w Katowicach nie tylko kultywuje swoją tradycję opieki medycznej, ale także jest symbolem poświęcenia, oddania i kontynuacji dzieła dobroczynności, które rozpoczęło się wiele dziesięcioleci temu. Na ten rok przypada jubileusz 150-lecia obecności Konwentu Bonifratrów w Katowicach – Bogucicach. Przez ten długi czas Konwent nie tylko służył mieszkańcom regionu jako ośrodek medyczny, ale także był miejscem opieki, troski i wsparcia dla potrzebujących. Jubileusz ten jest okazją do refleksji nad bogatą historią Konwentu.

– Chciałbym podziękować moim braciom i poprzednikom, którzy tworzyli dzieło naszego szpitala i wpisali się w historię Katowic. Szpital jest miejscem gdzie nasze wartości przenikają codzienność, a troska o drugiego człowieka staje się codziennością. Jesteśmy wdzięczni, że nasza praca i poświęcenie zostały dostrzeżone i docenione przez władze miasta oraz mieszkańców tego miasta. Dziękujemy za ten zaszczytny tytuł, który motywuje nas do dalszego niesienia pomocy i budowaniu wspólnoty opartej na wzajemnym szacunku i miłości – mówił brat Sadok Snopek OH Przeor Konwentu Bonifratrów Katowickich.

Tytułem honorowym wyróżniono także GKS GieKSa Katowice S.A., która w tym roku świętuje jubileusz swojego 60-lecia. Wielosekcyjny klub jest jedną z najważniejszych i najbardziej zasłużonych marek w świecie polskiego sportu. Zawodniczki i zawodnicy reprezentujący jego barwy występowali z sukcesami w najwyższych ligach i zawodach w Polsce i za granicą, niezmiennie zyskując uznanie całej sportowej Polski. Początki katowickiego klubu sięgają jesieni 1963 roku, kiedy to powołany został jego komitet założycielski na bazie wielu mniejszych klubów i podmiotów. 5 listopada 1963 roku podjęto decyzję o utworzeniu klubu sportowego o nazwie Górniczy Klub Sportowy „Katowice”, uchwalono statut i przyjęto oficjalne barwy klubowe – złoto-zielono-czarne, a godłem stał się herb Miasta Katowice. Uchwała została uprawomocniona 27 lutego 1964 roku i to właśnie ten dzień uznaje się za datę powstania Klubu. 

Od samego początku klub zyskiwał uznanie dzięki swoim wybitnym piłkarzom, którzy zdobywali serca kibiców na europejskich i krajowych boiskach. Wspaniałe momenty GKS Katowice przeżywał na arenie międzynarodowej, począwszy od rywalizacji z FC Barceloną w sezonie 1970/1971 w Pucharze Miast Targowych. W sumie katowiczanie dwunastokrotnie rywalizowali w europejskich pucharach, docierając m.in. do 1/8 Pucharu UEFA w sezonie 1994/1995. Jednak to na krajowych boiskach katowicka drużyna zapisywała najpiękniejsze rozdziały swojej historii. GKS Katowice czterokrotnie zdobywał wicemistrzostwo Polski (1988, 1989, 1992, 1994) oraz czterokrotnie zajmował trzecie miejsce w ligowej tabeli (1987, 1990, 1995, 2003). Sukcesy te dopełniały triumfy w krajowym pucharze. Katowiczanie wygrywali te rozgrywki trzykrotnie (1986, 1991, 1993). Do tego dwukrotnie wznosili w górę Superpuchar Polski (1991, 1995). Największe zmiany w strukturze klubu nastąpiły w latach 80. i 90. XX wieku, kiedy to niektóre sekcje odłączyły się, tworząc nowe kluby. Ostatecznie GKS Katowice przekształcił się w jednosekcyjny klub piłkarski i w takim kształcie funkcjonował do 2015 roku. 

Ważną kartę w historii piłkarskiego GKS-u Katowice zapisała sekcja piłki nożnej kobiet, która powstała w sierpniu 2015 roku. Kobiecy zespół GieKSy, rozpoczynając z poziomu III ligi, był w stanie w ciągu trzech lat wywalczyć zasłużony awans do Ekstraligi kobiet. Kluczową decyzją w historii najmłodszej sekcji GKS-u Katowice było objęcie w marcu 2022 r. stanowiska pierwszego trenera przez Karolinę Koch, byłą piłkarkę klubu z Katowic i reprezentantkę Polski. Trenerka stworzyła w krótkim czasie drużynę, która była w stanie skutecznie i widowiskowo walczyć o największy sukces w historii piłki nożnej kobiet w Katowicach. W sezonie 2022/2023 Orlen Ekstraligi kobiet katowiczanki wygrały aż 18 z 22 rozegranych spotkań i sięgnęły po historyczne mistrzostwo Polski, co skutkowało m.in. udziałem w rozgrywkach europejskich. Kolejny sezon przyniósł także sukcesy. Piłkarki wywalczyły wicemistrzostwo Polski i po raz pierwszy w historii sięgnęły po Puchar Polski. 

Na konto drużyny hokejowej zapisanych zostało osiem tytułów mistrza Polski (1958, 1960, 1962, 1965, 1968, 1970, 2022, 2023), jedenaście tytułów wicemistrzowskich (1956, 1957, 1959, 1961, 1967, 1969, 2001, 2002, 2003, 2018, 2024) oraz dziesięć brązowych medali (1955, 1963, 1966, 1975, 1994, 1995, 1997, 1998, 2019, 2020). GKS sięgał także po Puchar Polski (1970) i Superpuchar Polski (2022). Hokeiści GKS-u Katowice godnie reprezentowali miasto nie tylko na arenie krajowej, ale i międzynarodowej, notując występy w rozgrywkach Pucharu Kontynentalnego (3. miejsce w 2019 r.) i Hokejowej Ligi Mistrzów. 

W historii klubu szczególne miejsce zajmują wybitni sportowcy, którzy zdobywali równieżosiągnięcia najważniejszych imprez sportowych świata, w tym igrzysk olimpijskich. Medale olimpijskie wywalczyli dla Katowic zapaśnicy Roman Bierła, Jan Dołgowicz i Andrzej Supron oraz piłkarz Piotr Świerczewski. Wielki splendor przynosili GKS-owi zawodnicy w sportach indywidualnych. Liczne medale dla Katowic wywalczyła tenisistka Barbara Krall-Olsza, pływak Krystian Langer, czy szermierze, w tym Halina Balon i Franciszek Sobczak. Spektakularne sukcesy to również mistrzostwo Europy pięściarza Henryka Średnickiego, czy mistrzostwo świata saneczkarki Barbary Piechy. W tym miejscu nie można zapomnieć również o sekcji szachów katowickiego GKS, która od kilku lat jest wiodącym ośrodkiem tej „królewskiej gry” na mapie Polski.

– Dziękuję za ten tytuł, który otrzymaliśmy w roku jubileuszu 60-lecia GKS-u Katowice. Chcę aby sukcesy klubu wpisywały się w znakomitą historię i przyszłość miasta, by GKS był klubem całego miasta i jego mieszkańców, a nasi zawodnicy reprezentowali nas na arenach europejskich – powiedział prezes klubu Krzysztof Nowak po przyznaniu przez radnych tytułu honorowego „Zasłużony dla Miasta Katowice”.

Opracowanie: Wydział Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Katowice