Jak głosować? Poradnik wyborczy 2023

Wybory parlamentarne zbliżają się wielkimi krokami; do urn pójdziemy już 15 października. Jak, gdzie i kiedy głosować? Na te (i inne) pytania odpowie wam poradnik wyborczy 2023.

Kogo wybieramy w zbliżających się wyborach?

15 października zagłosujemy w wyborach parlamentarnych, w których wybierzemy nowy skład dwuizbowego parlamentu – 460 posłów oraz 100 senatorów. Sejm i senat różnią się od siebie zarówno pod względem kompetencji, jak i sposobu głosowania; przy wyborze posłów mamy do czynienia z wielomandatowymi okręgami wyborczymi, z kolei senatorów wybieramy w jednomandatowych okręgach wyborczych, tzw. JOW-ach. Co to oznacza w praktyce?

W przypadku wyborów do senatu z danego okręgu tylko jeden kandydat (ten, który uzyskał bezwzględną większości głosów) zdobędzie mandat. W wyborach do sejmu zdobywców mandatu jest więcej – w zależności od konkretnego okręgu, od 7 do 20 kandydatów.

WAŻNE! To NIE oznacza, że na karcie stawiamy więcej niż jeden „krzyżyk”! Niezależnie od tego, czy wybieramy posła czy senatora, i tak głosujemy na JEDNEGO kandydata na każdej karcie do głosowania. W przypadku wyboru posła wybieramy jednak także listę, z której ten startuje.

Co z urlopem?

Jeśli wybieracie się na weekendowy wyjazd w Polsce i nie będziecie mieli możliwości zagłosować w swoim okręgu wyborczym, sprawa jest prosta: trzeba złożyć wniosek o dopisanie do spisu wyborców w tej gminie, w której chcecie głosować. Wniosek można złożyć zarówno osobiście w urzędzie, jak i online za pośrednictwem dedykowanej strony rządowej.

WAŻNE! Taka zmiana miejsca głosowania wywiera JEDNORAZOWY skutek – tylko w odniesieniu do najbliższych wyborów!

Jeśli z kolei na stałe mieszkacie w innym miejscu niż miejsce zameldowania, możecie wybrać opcję wniosku o dopisanie do rejestru wyborców danej gminy, w której np. wynajmujecie mieszkanie. Ten wniosek również można złożyć osobiście (WZÓR) lub online. Skuteczne złożenie takiego wniosku sprawi, że w każdych kolejnych wyborach będziecie mogli głosować w miejscu swojego rzeczywistego zamieszkania.

WAŻNE! Na złożenie wniosku nie czekajcie do ostatniej chwili! Urzędnicy muszą odebrać i zweryfikować wniosek, a na jego rozpatrzenie i wydanie odpowiedniej decyzji mają 5 dni od dnia złożenia.

Czy można głosować za granicą?

Głosować za granicą można, ale tylko osobiście i po uprzednim zgłoszeniu do spisu wyborców sporządzanego przez właściwego terytorialnie konsula. Na stronie Państwowej Komisji Wyborczej znajdziecie szczegóły dotyczące miejsc, gdzie będziecie mogli oddać głos.

WAŻNE! Głosując za granicą czytajcie dokładnie komunikaty dotyczące okręgów utworzonych w poszczególnych krajach! Może się okazać, że z uwagi na różnicę czasu, głosowanie w niektórych państwach odbędzie się dzień wcześniej.

Kolejną z możliwości jest otrzymanie zaświadczenia o prawie do głosowania, które może wydać urząd gminy, w którym wyborca widnieje w spisie, lub konsul, jeśli wyborca został zgłoszony do spisu wyborców w okręgu utworzonym zagranicą.

WAŻNE! W przypadku utraty zaświadczenia o prawie do głosowania, niezależnie od przyczyny, nie będzie możliwe otrzymanie kolejnego zaświadczenia, ani wzięcia udziału w głosowaniu. Takie zaświadczenie jest przydatne również przy głosowaniu na terenie Polski, ale w innym niż nominalnym okręgu wyborcy.

Czy można oddać głos ze szpitala?

Tak, można głosować zarówno przebywając w szpitalu, jak i domu pomocy społecznej. Jeśli przebywasz w placówce, zostaniesz wpisany do spisu wyborców sporządzonego dla obwodu głosowania utworzonego w tej jednostce. Dzieje się to automatycznie – nie trzeba składać żadnych wniosków. Jeśli będziesz wpisany do wspomnianego spisu w placówce, z urzędu zostaniesz wykreślony ze spisu w stałym miejscu zamieszkania. Listy są zazwyczaj aktualizowane na chwilę przed wyborami – nie musisz się obawiać, jeśli trafisz do szpitala np. trzy dni przed głosowaniem, ale warto to sprawdzić w konkretnym szpitalu.

WAŻNE! Takie głosowanie będzie możliwe tylko, jeśli będzie w placówce utworzony obwód głosowania. Zalecamy sprawdzanie komunikatów poszczególnych szpitali.

WAŻNE! Powyższe tyczy się także głosowania w zakładach karnych i aresztach śledczych.

Jak wygląda kwestia pełnomocnictwa?

Głosować przez pełnomocnika mogą osoby, które najpóźniej w dniu wyborów ukończyły 60 lat oraz osoby posiadające niepełnosprawność o stopniu znacznym lub umiarkowanym. Odpowiedni wniosek należy złożyć do prezydenta miasta (wójta/burmistrza gminy), w której wyborca jest wpisany do rejestru.

WAŻNE! Przez pełnomocnika NIE MOŻNA głosować za granicą.

Pełnomocnik z kolei musi być wpisany do rejestru w tej samej gminie, co wyborca udzielający pełnomocnictwa. Oczywiście musi także posiadać czynne prawo wyborcze, nie może także być m.in. jednym z kandydatów. Co do zasady, pełnomocnik może posiadać tylko jedno pełnomocnictwo, chyba że przy dwóch udzielonych pełnomocnictwach, przynajmniej jedno z nich jest udzielone przez, w uproszczeniu, najbliższą rodzinę, m.in. rodziców, dziadków czy dzieci wyborcy.

WAŻNE! Udzielenie pełnomocnictwa NIE sprawia, że nie możecie oddać głosu, jeśli wcześniej nie zrobił tego Wasz pełnomocnik. Jeśli wyborca odda głos mimo udzielonego pełnomocnictwa, pełnomocnictwo to wygasa.