UE przedstawia unijny cel w zakresie odporności na klęski i katastrofy

Komisja Europejska przyjęła dziś zalecenie i komunikat w sprawie ustanowienia wspólnych celów dotyczących zwiększenia odporności na klęski żywiołowe w zakresie ochrony ludności. Obejmuje ono sposoby lepszego przygotowania krajów europejskich na zagrożenia naturalne, w tym trzęsienia ziemi, powodzie i pożary lasów. W związku z szybko zmieniającym się krajobrazem ryzyka europejskie cele w zakresie odporności na klęski i katastrofy mają na celu poprawę zdolności UE, jej państw członkowskich i państw uczestniczących w Unijnym Mechanizmie Ochrony Ludności do przewidywania skutków przyszłych poważnych klęsk i sytuacji nadzwyczajnych oraz radzenia sobie z nimi. W tym celu i w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi Komisja Europejska określiła pięć celów, które należy osiągnąć wspólnie.

Pięć unijnych celów w zakresie odporności na klęski i katastrofy to:

1. przewidywanie – poprawa oceny ryzyka, przewidywania i procesu planowania zarządzania ryzykiem związanym z klęskami lub katastrofami. Złożoność i współzależność zagrożeń, przed którymi stoi UE, sprawia, że ważne jest określenie słabych punktów w sektorach krytycznych oraz przewidywanie zagrożeń i ryzyka;
2. przygotowanie – zwiększenie świadomości ryzyka i gotowości społeczeństwa. Zwiększenie świadomości i gotowości ludności na zagrożenia pomaga ograniczyć skutki klęsk żywiołowych;
3. ostrzeganie – wzmocnienie wczesnego ostrzegania.Udoskonalenie systemów wczesnego ostrzegania gwarantuje, że komunikaty ostrzegawcze na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym docierają do właściwych osób na czas;
4. reagowanie – zwiększenie zdolności reagowania w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności. Dzięki dalszemu zwiększeniu zdolności reagowania w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności UE może zapewnić większą pomoc w wypełnianiu krytycznych luk i unikaniu dalszego pogarszania się sytuacji, gdy zdolności danego kraju są przeciążone;
5. bezpieczeństwo – zapewnienie solidnego systemu ochrony ludności. Systemy ochrony ludności muszą funkcjonować 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu, w trakcie katastrof i po ich zakończeniu, gdy są najbardziej potrzebne. Aktualizacja planów i procedur ciągłości działania oraz zapewnienie koordynacji i wymiany informacji między sektorami, w tym z dostawcami infrastruktury krytycznej, ułatwi funkcjonowanie systemów ochrony ludności w każdej sytuacji.

Aby rozpocząć realizację tych celów, Komisja Europejska uruchamia pięć inicjatyw przewodnich, po jednej w ramach każdego celu. Jedną z inicjatyw przewodnich będzie uruchomienie preparEU – ogólnoeuropejskiego programu na rzecz świadomości na temat odporności na klęski i katastrofy, skierowanego do obywateli europejskich.

Kontekst

W przypadku gdy skala sytuacji wyjątkowej przekracza zdolności reagowania danego kraju, może on zwrócić się o pomoc za pośrednictwem Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności. Po uruchomieniu mechanizmu, unijne Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego koordynuje i finansuje pomoc udostępnianą za pośrednictwem spontanicznych ofert przez państwa członkowskie UE i osiem dodatkowych państw uczestniczących (Albanię, Bośnię i Hercegowinę, Islandię, Czarnogórę, Macedonię Północną, Norwegię, Serbię i Turcję). W unijnych celach w zakresie odporności na klęski i katastrofy określono obszary priorytetowe i związane z nimi cele szczegółowe mające na celu wzmocnienie odporności Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności i państw członkowskich na klęski żywiołowe. Cele są niewiążącym wspólnym punktem odniesienia wspierającym działania w zakresie zapobiegania klęskom żywiołowym i gotowości na wypadek ich wystąpienia, jeśli dotykają one jednocześnie co najmniej dwa państwa.

Od ponad 20 lat Unijny Mechanizm Ochrony Ludności zapewnia szybką i skuteczną pomoc w sytuacjach nadzwyczajnych za każdym razem, gdy dochodzi do poważnej klęski żywiołowej, wykraczającej poza możliwości krajowe. Pomoc udzielana w ramach tych operacji solidarnościowych UE jest imponująca. Klęski żywiołowe i katastrofy spowodowane przez człowieka stają się jednak coraz częstsze, bardziej intensywne i złożone, co ma narastające skutki międzysektorowe i transgraniczne. Pokonujemy skutki pandemii COVID-19, jednak kryzys klimatyczny staje się coraz bardziej obecny w postaci niezwykle niszczycielskich sezonowych pożarów lasów, suszy i powodzi, które dotykają całą Europę. Tymczasem rosyjska wojna napastnicza przeciwko Ukrainie odczuwana jest w całej Europie i poza nią. Aby przetrwać tę sytuację, musimy zwiększyć naszą zbiorową odporność dzięki lepszemu zrozumieniu zmieniającego się krajobrazu ryzyka i wspólnej orientacji. Rozpoczynając realizację europejskiego programu w zakresie odporności na klęski żywiołowe, UE i jej państwa członkowskie będą lepiej przygotowane do reagowania na poważne klęski żywiołowe, zapobiegania im i przygotowania się na nie. Pozwoli to uratować więcej ludzi i lepiej chronić obywateli, ich źródła utrzymania i środowisko w UE.

Janez Lenarčič, komisarz do spraw zarządzania kryzysowego – 08/02/2023

Komisja Europejska