Bezpieczeństwo żywnościowe i odporność ekosystemów. Komisja intensyfikuje działania na rzecz owadów zapylających

Komisja przedstawia „Nowy ład na rzecz owadów zapylających”, żeby zaradzić alarmującemu spadkowi liczby dzikich owadów zapylających w Europie. Polega to na przeglądzie unijnej inicjatywy na rzecz owadów zapylających z 2018 r. 

Społeczeństwo coraz częściej wzywa do podjęcia zdecydowanych działań przeciwko utracie owadów zapylających, czego przykładem jest niedawna udana europejska inicjatywa obywatelska „Ratujmy pszczoły i rolników”. W zaktualizowanej inicjatywie określono działania, które UE i państwa członkowskie mają podjąć, żeby do 2030 r. odwrócić tendencję spadkową liczebności owadów zapylających, ponieważ obecnie w UE znika co trzeci gatunek pszczół, motyli i bzygów. Stanowi ona uzupełnienie wniosku Komisji dotyczącego prawa o odbudowie zasobów przyrodniczych z czerwca 2022 r. i jest jednym z najważniejszych elementów unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030, strategii „Od pola do stołu” oraz Europejskiego Zielonego Ładu.

Odwrócenie spadku liczebności owadów zapylających do 2030 r. 

W zmienionej inicjatywie UE na rzecz owadów zapylających określono cele na 2030 r. i powiązane z nimi działania w ramach trzech priorytetów. Głównym priorytetem jest poprawa ochrony owadów zapylających i usunięcie przyczyn spadku ich liczebności. Ten cel zostanie osiągnięty dzięki:

• Lepszej ochronie gatunków i siedlisk – Komisja m.in. sfinalizuje plany ochrony zagrożonych gatunków owadów zapylających; określi owady zapylające typowe dla siedlisk chronionych na mocy dyrektywy siedliskowej, które państwa członkowskie powinny chronić; poza tym Komisja wspólnie z państwami członkowskimi przygotuje plan działania dotyczący sieci korytarzy ekologicznych dla owadów zapylających – tzw. „Buzz Lines”
• Odtwarzaniu siedlisk w krajobrazach rolniczych – w szczególności dzięki większemu wsparciu dla rolnictwa przyjaznego dla owadów zapylających w ramach wspólnej polityki rolnej
• Łagodzeniu wpływu stosowania pestycydów na owady zapylające – na przykład poprzez wymogi prawne dotyczące wdrażania integrowanej ochrony roślin lub poprzez dodatkowe metody badawcze służące do określania toksyczności pestycydów dla owadów zapylających, w tym efektów subletalnych i wpływów przewlekłych. Ponieważ nadmierne stosowanie pestycydów jest główną przyczyną utraty owadów zapylających, kluczowe znaczenie będzie miało zmniejszenie ryzyka związanego z pestycydami i ich stosowania, zgodnie z wnioskiem Komisji w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów.
• Poprawie stanu siedlisk owadów zapylających na obszarach miejskich
• Przeciwdziałaniu skutkom, jakie na owady zapylające wywierają zmiany klimatu, inwazyjne gatunki obce i inne zagrożenia, takie jak produkty biobójcze lub zanieczyszczenie świetlne.

Inicjatywa skoncentruje się również na poszerzeniu wiedzy o spadku liczebności owadów zapylających, jego przyczynach i skutkach. Działania obejmują ustanowienie kompleksowego systemu monitorowania, wspieranie badań i ocen, na przykład poprzez sporządzenie mapy kluczowych obszarów występowania owadów zapylających do 2025 r., oraz ukierunkowane działania wspierające budowanie zdolności i rozpowszechnianie wiedzy.

Ostatecznym priorytetem jest mobilizacja społeczeństwa oraz wspieranie planowania strategicznego i współpracy. Komisja pomoże państwom członkowskim w opracowaniu krajowych strategii w zakresie owadów zapylających. Komisja i państwa członkowskie będą również pomagać osobom prywatnym i przedsiębiorstwom w podejmowaniu działań, na przykład poprzez podnoszenie świadomości społecznej i wspieranie badań metodą obywatelską.

Pełny wykaz działań znajduje się w załączniku do komunikatu „Nowy ład dla owadów zapylających”.

Co dalej?

Komisja zwraca się do Parlamentu Europejskiego i Rady o zatwierdzenie nowych działań i do aktywnego włączenia się w ich wdrażanie, w ścisłej współpracy ze wszystkimi właściwymi zainteresowanymi stronami. Nowe działania uzupełnią przyszłe krajowe plany odbudowy (na podstawie proponowanego prawa o odbudowie zasobów przyrodniczych), w ramach których państwa członkowskie określą środki służące osiągnięciu prawnie wiążącego celu, jakim jest odwrócenie spadku liczebności populacji owadów zapylających do 2030 r.

Jeszcze w tym roku Komisja odpowie na inicjatywę obywatelską „Ratujmy pszczoły i rolników” w ramach specjalnego komunikatu. 

Komisja Europejska