Sprawiedliwa transformacja powinna stać się Śląską Racją Stanu

Uczestnicząc w Międzynarodowym Okrągłym Stole o Sprawiedliwej Transformacji, zorganizowanym przez The Next Economy i The University of Melbourne oraz wspominając wydarzenia sprzed 33 lat w Polsce, kolejny raz uświadomiłem sobie, że dyskusja o przyszłości Śląska wymaga dziś Okrągłego Stołu. Oto 4 powody, dla których trzeba zorganizować okrągły stół o sprawiedliwej transformacji w województwie śląskim.

Porozumienie o odejściu od węgla i przyszłości Śląska nie powinno być przedmiotem umowy tylko dwóch stron, ale przedmiotem szerokiej dyskusji i negocjacji między przedstawicielami różnych ugrupowań, partii politycznych i grup interesu. Najlepszym i sprawdzonym sposobem wydaje się formuła Okrągłego Stołu. Zakładając równe prawa uczestników i dobrą wolę stron w poszukiwaniu kompromisowych rozstrzygnięć, doprowadzono w komunistycznej Polsce do kompromisu politycznego i zmiany ustroju państwa. Skoro przed 33 laty było możliwe przyjęcie ewolucyjnego trybu zmian ustroju politycznego i systemu gospodarczego Polski, to o wiele łatwiej powinno ustalić się podstawowe zasady i warunki realizacji sprawiedliwej transformacji energetycznej.

Zgromadzenie do wspólnej debaty przedstawicieli rządu, różnych partii politycznych, samorządów lokalnych, przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz grup społeczeństwa obywatelskiego i związków zawodowych, mogłoby pomóc przyspieszyć zmiany niezbędne do osiągnięcia bezpieczeństwa energetycznego, ochrony klimatu, dobrobytu społeczności lokalnych i gospodarki krajowej. Aby Okrągły Stół o Sprawiedliwej Transformacji Śląska był twórczy, potrzebne jest skoncentrowanie dyskusji na społecznych, politycznych i ekonomicznych (a nie technicznych i finansowych) wyzwaniach związanych z transformacją energetyczną.

Debata przy Okrągłym Stole powinna zbudować porozumienie pomiędzy „reformatorami” i „konserwatystami”. Sprawiedliwa transformacja może stać się Śląską Racją Stanu. Dobrym i historycznie sprawdzonym rozwiązaniem są prace w zespołach roboczych np.: polityki energetycznej państwa, polityki klimatycznej, polityki gospodarczej i polityki społecznej. W ramach zespołów powinno zidentyfikować się sprawy, które wymagają dalszej uwagi, a także pomysły dotyczące polityki, możliwości inicjatyw kierowanych przez społeczność i inne możliwości dalszej współpracy. Zespoły powinny wygenerować praktyczne zalecenia w celu kształtowania polityki i dyskursu publicznego.

Wzorem z 1989 roku, obrady Okrągłego Stołu o sprawiedliwej transformacji Śląska powinny być transmitowane przez telewizję i internet. W sprawiedliwej transformacji chodzi o ochronę praw człowieka i godności istoty ludzkiej. Transparentność debaty o przyszłości regionu i zapobiegnie korupcji włączy świadomych obywateli w proces podejmowania decyzji przez władze. Obywatele mają prawo domagać się ochrony wyboru sposobu życia i skutecznej ochrony swoich praw. Oczywiście, otwarta kurtyna może sprawić, że zdobyta przez obywateli wiedza będzie dla władzy kłopotliwa, a jej użycie może doprowadzić do odpowiedzialności konkretnych urzędników czy poniesienia kosztów z budżetu państwa na przyznane odszkodowanie. Kiedy ochrona interesu jednostki jest faktem, to otwarty dostęp do informacji może być wykorzystany nawet przeciwko władzy.