Raport Instrat: Tarcza Kryzysowa musi być większa i bardziej zielona

Program Inwestycji Publicznych (PIP) o wartości 30 mld zł, którym rząd planuje stymulować wpadającą w recesję gospodarkę, powinien zostać co najmniej podwojony, aby był skuteczny. Priorytetowe potraktowanie termomodernizacji budynków jednorodzinnych oraz rozwoju odnawialnych źródeł energii pozwoli uzyskać najwięcej pozytywnych efektów i sięgnąć po dodatkowe źródła finansowania – wskazuje Instrat w wydanym dziś raporcie.

– Tarcza Antykryzysowa do tej pory adresowała krótkoterminowe wyzwania pracodawców związane z utrzymaniem płynności i zatrudnienia. Proponowany przez nas Zielony Pakiet Fiskalny to zestaw rekomendacji na drugą fazę kryzysu, czyli odbudowę gospodarki.  – powiedział Michał Hetmański, współautor raportu.

Nic nie wskazuje na to, aby wymagane europejskimi i polskimi regulacjami cele klimatyczno-energetyczne miały się zdezaktualizować. Wezwanie do uczynienia Zielonego Nowego Ładu fundamentem wychodzenia z recesji poparło już 17 europejskich stolic. Jednocześnie, wskazywana przez naukowców relacja pomiędzy chorobami związanymi ze smogiem a zwiększoną śmiertelnością po zarażeniu Covid-19 stanowi kolejny impuls, aby uwzględniać skutki ekologiczne projektowanych działań stymulujących gospodarkę. Równolegle obserwowana zapaść w górnictwie każe myśleć też o regionach i branżach, które wymagały wsparcia transformacyjnego niezależnie od pandemii. Fundusze antykryzysowe powinny przyspieszać ich transformację, a nie stanowić kroplówkę na kolejnych kilka miesięcy.

W publikowanej dziś analizie Instrat przywołuje kilka pakietów wdrażanych przez kraje po kryzysie z roku 2008. Ówczesne doświadczenia wskazują, że recesja to nie jest czas na eksperymenty – najskuteczniej stymulują programy, w których państwa mają już wcześniejsze doświadczenia. Z kolei wielokryterialna analiza możliwych obszarów interwencji wskazuje, że najwięcej pozytywnych efektów przyniosą: (i) inwestycje w termomodernizację budynków jednorodzinnych i ogrzewnictwo indywidualne oraz (ii) rozwój odnawialnych źródeł energii, w szczególności mikrogeneracja a także (iii) niektóre programy dotyczące elektromobilności.

– Nie możemy pozwolić, aby recesja spowolniła realizację takich programów jak Czyste Powietrze, Mój Prąd czy osłabiła atrakcyjność oferty Funduszu Niskoemisyjnego Transportu. Wręcz przeciwnie, uproszczenie tych programów i rozszerzenie na kolejne grupy beneficjentów takich jak firmy, pomoże stworzyć nowe miejsca pracy i aktywnie przeciwdziałać recesji. Inwestycje w termomodernizację charakteryzują się jednym z najwyższych mnożników, a ich efekty widoczne są od razu: obniżki rachunków za energię są tym bardziej potrzebne w czasie kryzysu i mogłyby skompensować wchodzącą w tym roku opłatę na rzecz rynku mocy” – stwierdził Michał Hetmański.

Thinktank odnosi się też do samej wielkości planowanej przez rząd interwencji, nazwanej Programem Inwestycji Publicznych. „30 mld zł to około 1,3% PKB z 2019 roku. To za mało biorąc pod uwagę skalę wyzwania i znacząco mniej w porównaniu do Niemiec, gdzie proponuje się przeznaczenie na zielony impuls fiskalny prawie 3% PKB. Rozmiar PIP powinien zatem zostać zwiększony przynajmniej do 60 mld zł. Byłoby to 2,6% PKB z ubiegłego roku” – postuluje Hetmański.

Instrat w swoich rekomendacjach odnosi się także do źródeł finansowania postulowanego pakietu:

– Polska powinna powołać program Obligacji Sprawiedliwej Transformacji, w którego ramach odbędzie się zwiększona emisja zielonych obligacji, zapowiedziana już na ten rok przez Ministra Finansów, oraz emisja skarbowych obligacji zrównoważonych – powiedziała Katarzyna Szwarc, współautorka raportu.

– Takie obligacje powinny też emitować samorządy; część z nich skierowana być powinna do lokalnych społeczności w formie instrumentów detalicznych, finansujących lokalne projekty z korzyścią dla wspólnoty – dodała.

*** 

Instrat – Fundacja Inicjatyw Strategicznych jest niezależnym thinktankiem zajmującym się transformacją energetyczną i gospodarką cyfrową. Publikowane dziś opracowanie jest trzecią w serii „Instrat Policy Notes” na temat wychodzenia z kryzysu wywołanego pandemią COVID-19. Wszystkie analizy dostępne są na www.instrat.pl/publikacje.

Publikacja dostępna pod adresem www.bit.ly/Zielony-Pakiet-Fiskalny-PDF-PL 

Informacja prasowa fundacji Instrat