Jak wyglądały plebiscytowe bony gminy Kłodnica? – Notgeldy (część 1)

Plebiscyt z 1921 roku, po dwóch powstaniach śląskich, zaowocował w Kłodnicy nad Odrą (dzisiaj to dzielnica Kędzierzyna-Koźla) dużą przewagą oddanych głosów za Niemcami. Uprawnionych do głosowania było 2088 osób, z czego kilkanaście procent stanowili emigranci. Na Niemcy oddano łącznie 1535 głosów, a na Polskę 494. Odpowiadało to w przybliżeniu rzeczywistym proporcjom ludnościowym w tej gminie.

Po plebiscycie wybuchło trzecie powstanie śląskie, w tym rejonie powstańcy pojawili się na jego początku, przy czym sama miejscowość została opanowana 10 maja. Ten okres w dziejach gminy zaowocował pamiątkową serią bonów wydanych przez władze samorządowe.

Wyemitowano serię bonów (zwane też walorami lub notgeldami) o nominałach: 50 fenigów, 1, 2 i 3 marek. Każdy nominał prezentowany był przez dwa bony różniące się rewersami, więc łącznie jest ich osiem. 

W przypadku tych notgeldów można przypuszczać (podkreślam: są to moje przypuszczenia), iż właściwie nie pełniły rzeczywistej roli lokalnego pieniądza. Jeśli do tego doszło to w minimalnym zakresie. Nie były numerowane, ani też nie spotyka się ich ze stosowną pieczęcią gminną. Tak więc stanowiły swoistą pamiątkę, tak dla mieszkańców Kłodnicy, jak też dla licznej rzeszy kolekcjonerów tego typu walorów. Zbieractwo notgeldów w całych Niemczech było wtedy bardzo popularne. Emitenci samorządowi skrupulatnie z tego korzystali, traktując to jako dodatkowy zastrzyk gotówki do gminnej kasy, akcentując zarazem ich znaczenie propagandowe lub chociażby tylko promocyjne.

Wszystkie awersy walorów z Kłodnicy są podobne (uwzględniając różnice nominałów). Umieszczono na nich centralnie stary dąb (rósł tam przy nadleśnictwie do 1923 roku) i herb gminy. Określono też datę emisji – 1.VII.1921. Nie sprecyzowano dokładnie daty ważności, zadowalając się określeniem, iż ważne będą miesiąc po stosownym ogłoszeniu.

O wiele więcej mówią nam zróżnicowane rewersy tycz walorów. Część zamieszczonych na bonach ilustracji opatrzona jest stosownymi napisami w języku niemieckim.