Skutki ataku USA na Iran. Podsumowanie wydarzeń z długiego weekendu

ŚWIAT: W nocy z 21 na 22 czerwca siły USA przeprowadziły zmasowany atak na trzy irańskie obiekty nuklearne: Fordow, Natanz i Isfahan. Użyto bombowców B-2 Spirit i bomb penetrujących o masie 14 ton. Donald Trump ogłosił atak „całkowitym sukcesem” i stwierdził, że irańskie możliwości wzbogacania uranu zostały zniszczone. Zagroził kolejnymi, silniejszymi uderzeniami, jeśli Iran nie zaakceptuje pokoju. Celem działań miało być powstrzymanie irańskiego programu nuklearnego i przeciwdziałanie zagrożeniu ze strony Teheranu.

ŚWIAT: Donald Trump we wpisie na Truth Social zasugerował potrzebę zmiany władzy w Iranie, stwierdzając: „jeśli obecny reżim nie potrafi uczynić Iranu wielkim, to czemu nie miałoby dojść do zmiany?”. Dodał hasło „MIGA” – Make Iran Great Again. Słowa Trumpa stoją w kontrze do zapewnień senatora Marco Rubio, który zaznaczył, że atak USA na irańskie obiekty nuklearne nie był próbą zmiany reżimu, lecz miał powstrzymać program atomowy Teheranu.

ŚWIAT: Premier Izraela Binjamin Netanjahu zapowiedział, że walki z Iranem ustaną dopiero po całkowitym zniszczeniu jego programów nuklearnego i rakiet balistycznych. Podkreślił, że amerykański atak na ośrodek w Fordo spowodował poważne szkody, a operacje Izraela otwierają drogę do rozszerzenia Porozumień Abrahamowych. Według Netanjahu sukces w starciu z Iranem wzmocni także działania Izraela przeciwko Hamasowi. Od 13 czerwca Izrael prowadzi ofensywę, której celem jest uniemożliwienie Iranowi zdobycia broni atomowej. Iran odpowiada atakami rakietowymi i dronowymi.

ŚWIAT: W stanie Nowy Jork ogłoszono podwyższony alert bezpieczeństwa po ataku USA na irańskie obiekty nuklearne. Gubernator Kathy Hochul poinformowała o pełnej gotowości agencji stanowych i wzmocnionej ochronie miejsc kultu, transportu i infrastruktury krytycznej. Choć brak konkretnych zagrożeń, podjęto środki ostrożności z uwagi na „globalny profil” Nowego Jorku.

ŚWIAT: Sekretarz generalny ONZ Antonio Guterres ostrzegł, że eskalacja konfliktu po ataku USA na Iran stanowi „niebezpieczny zwrot” z ryzykiem wymknięcia się sytuacji spod kontroli. Wezwał do natychmiastowego powrotu do dyplomacji i ochrony ludności cywilnej. Podkreślił konieczność zapewnienia inspektorom MAEA pełnego dostępu do irańskich obiektów nuklearnych.

ŚWIAT: Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej (IRGC) oskarżył USA o agresję wobec Iranu i zapowiedział bolesny odwet za atak na obiekty nuklearne. IRGC podkreślił, że amerykański atak nie zniszczy irańskiej technologii rozwijanej „w celach pokojowych”. W odwecie Iran wystrzelił ok. 40 rakiet balistycznych na Izrael, w tym po raz pierwszy wielogłowicowe pociski Chajbar Szekan. Korpus ostrzegł, że nie użyto jeszcze wszystkich zdolności militarnych i zapowiedział dalsze działania, jeśli agresja będzie kontynuowana.

ŚWIAT: Parlament Iranu zatwierdził decyzję o zamknięciu strategicznej cieśniny Ormuz. Ostateczna decyzja należy do Najwyższej Rady Bezpieczeństwa Narodowego. Mimo groźby, tankowce Maersk nadal przepływają przez cieśninę. Ewentualna blokada zagrozi globalnym dostawom ropy – przez Ormuz transportuje się 18 mln baryłek dziennie, co stanowi 20 proc. światowego zużycia. Koszty czarteru tankowców przez region już wzrosły ponad dwukrotnie z powodu napięć.

ŚWIAT: Rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow zareagował ostrożnie na atak USA na Iran, stwierdzając, że rozmowa między liderami Rosji i USA nie jest na razie planowana, ale może szybko zostać zorganizowana. Podkreślił, że relacje rosyjsko-amerykańskie są poważnie uszkodzone i wymagają czasu na odbudowę. Pieskow zaznaczył, że ewentualne spotkanie Putina z Trumpem wymaga wcześniejszych przygotowań.

ŚWIAT: Ukraina otrzyma od Norwegii 400 mln dolarów na inwestycje w sektorze zbrojeniowym, głównie w produkcję dronów – ogłosił prezydent Wołodymyr Zełenski. Wsparcie obejmuje również rozwój obrony powietrznej z wykorzystaniem systemów NASAMS dzięki współpracy z firmą Kongsberg Defence & Aerospace. W 2025 r. pomoc Norwegii dla Ukrainy ma wynieść 1,5 proc. norweskiego PKB. Otwarcie biura Kongsberga w Ukrainie ma ułatwić współpracę inżynierów i wdrażanie innowacji w uzbrojeniu.

POLSKA: Polskie MSZ odradza podróże do Arabii Saudyjskiej, Omanu i Kataru z powodu eskalacji konfliktu w regionie Zatoki Perskiej. Szczególną ostrożność należy zachować przy granicach saudyjsko-jemeńskiej i z Irakiem. Brak polskiej ambasady w Omanie ogranicza pomoc konsularną. Do Kataru zaleca się podróże wyłącznie w sytuacjach niezbędnych. LOT odwołał rejs do Rijadu. Ostrzeżenia są reakcją na amerykański atak na irańskie obiekty atomowe i napięcia po wcześniejszych działaniach Izraela.

POLSKA: Green REV Institute i Federacja Bezpieczna Żywność alarmują, że projekt nowego rozporządzenia Ministerstwa Zdrowia z 16 czerwca 2025 r. dotyczący żywienia w szkołach i przedszkolach wyklucza dzieci z alergiami, nietolerancjami oraz na dietach roślinnych, etycznych i religijnych. Dokument wymusza obecność mięsa, ryb i nabiału, pomijając alternatywy i zalecenia WHO, RPO i UNICEF. Organizacje krytykują brak włączenia społecznego i apelują o równe prawo do posiłku dla każdego dziecka – jako fundamentalne prawo człowieka.

POLSKA: Trybunał Sprawiedliwości UE uznał, że całkowity zakaz reklamy aptek w Polsce narusza unijne prawo, w tym swobodę świadczenia usług i przedsiębiorczości. TSUE podkreślił, że Polska nie udowodniła, iż zakaz chroni zdrowie publiczne. Apteki mogą informować o usługach, o ile zachowają standardy etyczne. Wyrok to efekt wieloletnich działań m.in. Konfederacji Lewiatan i PharmaNET. Przedstawiciele branży apelują też o zmianę innych przepisów, jak “Apteka dla aptekarza 2.0”, które również naruszają unijne regulacje i są przedmiotem skargi do KE.

POLSKA: Komisja Europejska skierowała skargę przeciwko Polsce do TSUE za brak realnego dostępu obywateli i organizacji społecznych do sądów w sprawach programów ochrony powietrza (POP). KE uznała, że polskie przepisy naruszają prawo UE, ograniczając możliwość zaskarżenia nieskutecznych POP-ów. Sprawy podejmowane m.in. przez ClientEarth i Frank Bold były systematycznie odrzucane przez sądy administracyjne. Równolegle prowadzone są postępowania przed ETPCz. Polska ma czas na wdrożenie unijnej dyrektywy o czystym powietrzu do grudnia 2026 r., a resort klimatu pracuje nad zmianami przepisów.

ŚLĄSKIE: Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna (KSSE) oferuje dotacje do 100 tys. zł na założenie firmy w ramach projektu „KSSE dla transformacji”. Wsparcie kierowane jest do mieszkańców regionów pogórniczych, szczególnie tych zagrożonych utratą pracy. Projekt rozpoczął się w grudniu 2024 r., a dotąd przyznano już 1 mln zł. Oprócz bezzwrotnych dotacji uczestnicy mogą liczyć na szkolenia i doradztwo. Nabór trwa do 30 czerwca. Celem jest wspieranie nowoczesnych, trwałych biznesów i łagodzenie skutków transformacji energetycznej w woj. śląskim.