Czy ETS z nami zostanie? Potrzebne: rozliczenie i transparentność

System handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) może wspierać zieloną transformację Polski – pod warunkiem, że jego środki są odpowiednio wykorzystywane. W ostatniej dekadzie przyniósł Polsce blisko 94 miliardy złotych, z czego aż 90% uzyskano w ciągu ostatnich czterech lat. Niestety, zamiast zasilać zielone projekty, wspierać modernizację infrastruktury i ograniczać emisje, większość tych środków zniknęła w budżecie państwa, zasypując potrzeby niezwiązane z klimatem. Raport Najwyższej Izby Kontroli obnaża tu przykrą prawdę: brak przejrzystej strategii i konkretnego planu na mądre wykorzystanie dochodów z ETS.

W świetle wyników kontroli NIK polski rząd musi przemyśleć swoje priorytety. Skoro środki z ETS nie wspierają polityki klimatycznej, to co mówi to o naszej ambicji do bycia odpowiedzialnym, europejskim państwem? Gdy amerykańska scena polityczna po wygranej Donalda Trumpa wyraźnie sugeruje możliwy odwrót od polityki klimatycznej, Polska powinna raczej trzymać się europejskiego kursu i inwestować w przyszłość w oparciu o stabilne fundamenty środowiskowe i gospodarcze. Zamiast patrzeć na przykład Trumpa, który być może zamierza ożywić przemysł paliw kopalnych i odejść od klimatycznych zobowiązań, musimy zadać sobie pytanie: czy chcemy podążać tą ścieżką?

To dla Polski kluczowy moment. Polska polityka, wzorem Stanów Zjednoczonych, może łatwo ulec pokusie krótkoterminowych zysków kosztem klimatycznych priorytetów, lecz na dłuższą metę doprowadzi to jedynie do dalszego uzależnienia od paliw kopalnych i wzrostu emisji. Unia Europejska wyznaczyła ambitne cele klimatyczne i zapewniła nam narzędzie, które pozwala iść w stronę gospodarki niskoemisyjnej. Korzystajmy z tego świadomie, zamiast patrzeć, jak ten potencjał przepada.

To nie tylko apel, ale wezwanie do przejrzystości i uczciwości wobec przyszłych pokoleń. Środki z ETS powinny trafiać na cele klimatyczne – wsparcie innowacyjnych technologii i ekologicznej transformacji firm. Dopiero wtedy możemy mówić o prawdziwej sprawiedliwości środowiskowej, w której nie zmarnujemy szansy na poprawę jakości życia, powietrza i zdrowia obywateli.