Zasłużeni dla Rudy Śląskiej

Leon Stefański, Jan Szołtysik oraz Jan Wyżgoł otrzymali tytuł „Zasłużony dla Miasta Ruda Śląska”. – Serdecznie gratuluję tego zaszczytnego tytułu, ale przede wszystkim w imieniu całej społeczności Rudy Śląskiej dziękuję tym niezjednanym bojownikom o wolność i demokrację naszej Ojczyzny – mówi prezydent Michał Pierończyk.

Leon Stefański urodził się 18 marca 1938 r. w Borzęcicach, w rodzinie polsko-niemieckiej. Ze względu na swoje pochodzenie przez wiele lat był prześladowany i zmuszony do ukrywania się. Przez pewien czas pracował u leśniczego w powiecie jarocińskim, a potem w fabryce H. Cegielskiego w Poznaniu, gdzie był świadkiem wydarzeń Poznańskiego Czerwca 1956 roku. Dwa lata później został aresztowany i skierowany do Wojskowej Komisji Rekrutacyjnej w Jarocinie, a stamtąd wysłany do pracy przymusowej w kopali „Wanda-Lech”, później „Pokój”, w Rudzie Śląskiej. Tutaj poznał żonę Anielę i w 1959 r. założył rodzinę. W latach 60-tych zapisał się do samorządu mieszkańców i pracował społecznie z młodzieżą, m.in. założył osiedlowy klub sportowy. W połowie lat 70-tych pełnił funkcję przewodniczącego Rady Osiedlowej Miejskiej Rady Narodowej, pracował też społecznie jako członek Komisji Pojednawczej przy Sądzie w Rudzie Śląskiej. W 1980 r. był jednym z inicjatorów strajku w Kopalni Węgla Kamiennego „Pokój” oraz założycielem i członkiem Komisji Zakładowej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Opowiadał się za skróceniem czasu pracy i propagował wśród załogi inicjatywę wolnych wyborów. Jako przewodniczący „Solidarności” KWK „Pokój” brał udział w Porozumieniach Jastrzębskich. Z uwagi na swoją postawę 13 grudnia 1981 r. został internowany i osadzony w Zabrzu – Zaborzu. W trakcie internowania zachorował na płuca, w efekcie czego został zwolniony 20 stycznia 1982 r. Po uwolnieniu dostał wypowiedzenie z pracy. Pod koniec 1982 r. został ponownie przyjęty do KWK „Pokój”, jednak szykany wobec jego osoby nie ustawały, włącznie z zamachem na jego życie i nakazem opuszczenia kraju. Z tego powodu około pół roku musiał się ukrywać. W 1985 r. przeszedł na emeryturę. W 1990 r. kandydował z listy Samorządu Mieszkańców na radnego miasta Ruda Śląska i jako jedyny z tej listy otrzymał mandat. Funkcję radnego pełnił przez dwie kadencje. Z jego inicjatywy zostały m.in. przebudowane ulice Kubiny i Sienkiewicza oraz wybudowano targowisko w dzielnicy Wirek. Za swą działalność został uhonorowany m.in. Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Złotym Medalem „Solidarności” oraz Krzyżem Wolności i Solidarności.

Jan Szołtysik urodził się 7 maja 1943 r. w Orzechu. Wraz z rodzicami przeniósł się do Rudy na początku lat 50-tych XX w. Uczęszczał najpierw do Szkoły Podstawowej nr 6, a później nr 14. Skończył również szkołę zawodową w Zabrzu oraz technikum mechaniczno-elektryczne w Bytomiu. Całe swoje życie zawodowe był związany z KWK „Wawel”. Od 12 grudnia 1980 r. do 13 grudnia 1981 r. pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w KWK „Wawel”. Za swą antykomunistyczną działalność został internowany 13 grudnia 1981 r. i do 15 kwietnia 1982 r. przebywał w Ośrodku Odosobnienia dla Internowanych w Zabrzu – Zaborzu, a następnie od 15 kwietnia 1982 r. do 29 kwietnia 1982 r. w ośrodku w Kokotku. Po zwolnieniu  w dalszym ciągu angażował się w działalność opozycyjną i wszedł w skład kierownictwa struktury ponadzakładowej NSZZ „Solidarność” na terenie Rudy Śląskiej. Popierał wytyczne Regionalnego Komitetu Wykonawczego w Katowicach w zakresie bojkotu wyborów do Rad Narodowych, będąc jednocześnie przeciwnikiem akcji sabotażowych. Od 1983 r. do maja 1984 r. prowadził kolportaż nielegalnych wydawnictw, m.in. „Tygodnika Mazowsze”. Został ponownie aresztowany 7 czerwca 1984 r. Początkowo był przetrzymywany w Komendzie Wojewódzkiej w Katowicach, a od 11 czerwca do 6 lipca 1984 r. był osadzony w areszcie śledczym. Po zwolnieniu był nadal kontrolowany operacyjnie jako osoba wrogo ustosunkowana do panującej sytuacji społeczno-politycznej. Był wielokrotnie przesłuchiwany i wzywany na tzw. rozmowy ostrzegawcze. W latach 1990 – 1998 był radnym Rady Miasta Ruda Śląska, a od 1 czerwca 1992 do 5 lipca 1994 r. członkiem Zarządu Miasta Ruda Śląska. W uznaniu zasług dla niepodległej Polski został odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Jan Wyżgoł urodził się 30 grudnia 1948 r. w Rudzie, gdzie ukończył Szkołę Podstawową nr 41 oraz I Liceum Ogólnokształcące, a następnie z wyróżnieniem Wydział Filologiczny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jeszcze studiując rozpoczął pracę jako nauczyciel języka polskiej w swojej macierzystej szkole podstawowej. W swojej pracy skupił się na ochronie śląskiego dziedzictwa niematerialnego, przede wszystkim „ślonkij godki”. Za swe wybitne osiągnięcia w pracy dydaktycznej i wychowawczej był wielokrotnie nagradzany. W 1980 r. wraz z nauczycielami Józefem Urbanem i Piotrem Henrykowskim zainicjował w rudzkich placówkach oświatowych ruch solidarnościowy. 13 grudnia 1981 r. został internowany jako ekstremalny działacz NSZZ „Solidarność” w Szkole Podstawowej nr 41 w Rudzie Śląskiej. Przebywał w ośrodku w Zabrzu – Zaborzu, a od 19 marca 1982 r. w Zakładzie Karnym w Uhercach Mineralnych. Z internowania został zwolniony 29 kwietnia 1982 r., jednak pozostał pod kontrolą operacyjną SB z Pionu III-1 MUSW Ruda Śląska w ramach Kwestionariusza Ewidencyjnego (KE) o krypt. „Humanista”. Zanotowano, iż jako aktywny działacz „Solidarności” „znany był z wrogiej postawy agitując osoby ze środowiska nauczycielskiego do aktywnego działania przeciwko PZPR i władzom naczelnym PRL”. Prowadzenie tego kwestionariusza i kontroli zakończono 6 kwietnia 1988 r. z powodu odnotowanego „zaniechania wrogiej działalności”. W roku 2013 Janowi Wyżgołowi przyznano Krzyż Wolności i Solidarności, a w 2017 r. odznakę honorową „Działacza Opozycji Antykomunistycznej, osoby represjonowanej z powodów politycznych”. Od roku 2002 przez trzy kadencje wybierany był na radnego miasta Ruda Śląska. W ciągu 12 lat sprawowania mandatu ani razu nie opuścił obrad sesyjnych ani posiedzeń komisji. W 2009 roku, po 40 latach pracy pedagogicznej, przeszedł na emeryturę, ale pozostaje zaangażowany w życie społeczno-kulturalne Rudy Śląskiej. Jest m.in. prezesem honorowym Towarzystwa Przyjaciół Rudy Śląskiej, zasiada też w Radzie Muzeum Miejskiego. Jan Wyżgoł jest również poetą, redaktorem, autorem cyklu filmowego „Perełki Rudy Śląskiej”, współtwórcą magazynu informacyjnego „Dejcie pozor” oraz współredaktorem miesięcznika kulturalnego „Art Free”.

Urząd Miasta Ruda Śląska