Sosnowieccy Żydzi – historia przerwana. W 80. rocznicę likwidacji sosnowieckiego getta

Pałac Schoena Muzeum w Sosnowcu zaprasza na wystawę zorganizowaną w ramach obchodów 80. rocznicy likwidacji sosnowieckiego getta.

Społeczność żydowska stanowiła integralną część Sosnowca przez ponad sto pięćdziesiąt lat. Była mniejszością liczną i znaczącą. Od połowy XIX wieku sosnowieccy Żydzi budowali lokalny przemysł, inwestowali w rozwój gospodarczy miasta, współdecydowali o miejskich przedsięwzięciach zasiadając w sosnowieckim samorządzie, angażowali się w działalność miejscowych organizacji społecznych, kulturalnych i zawodowych. Kres  ich aktywności  przyniósł wybuch II wojny światowej. W wyniku niemieckiej polityki eksterminacyjnej życie straciła zdecydowana większość żydowskich mieszkańców miasta. Tylko nieliczni, którzy ocaleli zdecydowali się powrócić do rodzinnego Sosnowca i w nim pozostać. Mimo odbudowy po 1945 roku życia społecznego i narodowego  sosnowieccy Żydzi stanowili już mniejszość szczątkową, z upływem lat – śladową, by po 1968 r. prawie zniknąć z obrazu miasta.

Podstawowym celem prezentowanej wystawy jest odtworzenie dziejów społeczności żydowskiej w Sosnowcu od momentu osiedlenia się jej w Sosnowcu po kres jej egzystencji w mieście w okresie PRL. Na wystawie pokazano wybrane, najważniejsze wydarzenia z  barwnej i bogatej historii sosnowieckich Żydów oraz przybliżono losy niezwykłych ludzi, którzy tę historię tworzyli. Klamrą spinającą wystawę są współczesne zdjęcia miejsc związanych z żydowską historią miasta.

Współorganizatorem ekspozycji jest Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach.

Wystawa jest udostępniona zwiedzającym od 3 sierpnia do 1 października 2023 r.

Prezentowane na wystawie zdjęcia, dokumenty i eksponaty  pochodzą ze zbiorów:

Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie [ŻIH]Archiwum Państwowego w Katowicach [AP w Katowicach]Archiwum Państwowego w Kielcach [AP w Kielcach]United State Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie [USHMM]Yad Vashem
Ghetto Fighters House [GFH]Archiwum Massuah
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN [MHŻP]Muzeum Historycznego Miasta Krakowa
Muzeum Śląskiego w Katowicach
Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu
Pałacu Schoena Muzeum w Sosnowcu
Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus w Sosnowcu
Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sosnowcu
Avi Czapnika
Leony Rapapor
Dariusza Kmiotka
Izabeli Küchnel
Michała Sobelmana
Adama Szydłowkiego
Doroty Woyke

oraz z publikacji:

„Sefer Sosnovits veha-sevivah be-Zaglembiyah”,red. Geshuri M.S, v. II, Tel Aviv 1973.
Dariusz Kmiotek, Sosnowiec. Spacerownik historyczny, Dikappa 2011
Sosnowiec, Fotoarchiwum, Dikappa 2008
Rocznik Sosnowiecki i Kalendarz na rok 1899
Zagłada żydostwa polskiego, album zdjęć, Łódź 1945

Kuratorki wystawy: Anna Makarska (Pałac Schoena Muzeum w Sosnowcu) i Aleksandra Namysło (Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach)

Urząd Miasta Sosnowiec