Jeszcze w tym roku w Katowicach powstaną zielone przystanki mierzące jakość powietrza

Zielona oaza przed budynkiem, w którym niegdyś mieściła się siedziba Muzeum Śląskiego oraz cztery zielone przystanki jeszcze w tym roku mają powstać w Katowicach. Projekt  UPSURGE wchodzi w kolejną fazę. Po odebraniu projektów zagospodarowania przestrzeni Zakład Zieleni Miejskiej rozpoczął poszukiwania wykonawcy. Oferty można składać do 21 marca. 

– W Katowicach wprowadzamy różne rozwiązania, które mają przeciwdziałać negatywnym skutkom zmian klimatu. Budujemy duże zbiorniki retencyjne, zazieleniamy kolejne przestrzenie w śródmieściu – takie jak aleja Korfantego, ulica Dworcowa czy Warszawska oraz realizujemy szereg mniejszych zadań chociażby za pośrednictwem Zielonego Budżetu, w ramach którego od 11 marca będzie można zgłaszać kolejne pomysły. Razem z Instytutem Ekologii Terenów Uprzemysłowionych realizujemy projekt, dzięki któremu na terenie miasta powstaną cztery nowe zielone przystanki, a przed byłą siedzibą Muzeum Śląskiego nasadzone zostaną dwa drzewa – podkreśla Marcin Krupa, prezydent Katowic. 

Zielone przystanki powstaną w Katowicach w ramach unijnego programu badań i innowacji Horyzont 2020. Projekt zakłada dostarczenie rozwiązań opartych na naturalnych systemach, które przeciwdziałać będą niekorzystnym zmianom klimatu. W Katowicach dzięki niemu powstaną cztery zielone przystanki autobusowe i wydzielone zostanie miejsce na Rynku, w którym nasadzone zostaną między innymi dwa drzewa. Dodatkowo w każdej z inwestycji przewidziano montaż specjalistycznych czujników, urządzeń digitalizacyjnych i informacyjnych, które pozwolą na bieżąco monitorować stan powietrza w tych miejscach. Celem projektu UPSURGE jest wypracowanie skutecznych rozwiązań dla poprawy jakości życia mieszkańców poprzez polepszenie jakości powietrza. Dzięki temu przeciwdziałamy skutkom zmian klimatu przez punktowe obniżenie temperatury czy ułatwienie retencjonowania wody. 

Rośliny odporne na warunki atmosferyczne ozdobią cztery przystanki i oazę na Rynku

Przystanki, które przejdą metamorfozę w ramach projektu to: Ochojec Szpital, Katowice Jagiellońska oraz dwa przystanki przy ul. Chorzowskiej – Dąb Kościół i Park Śląski Ogród Zoologiczny. Zielona oaza pojawi się także na Placu Obrońców Katowic na Rynku. Wykonawca będzie miał prawie 9 miesięcy od momentu podpisania umowy na realizację zadania, a więc przystanki powinny być gotowe jeszcze w tym roku. Całość kosztów w wysokości 2,1 mln zł jest pokrywana z środków unijnego programu Horyzont 2020.

W ramach prac na każdym z przystanków wykonawca będzie musiał m.in. zdemontować istniejącą wiatę przystankową i założyć nową z systemem zielonego dachu. Na przystankach znajdą się także m.in. ławki, przysiadki i kosze na odpady. Wykonawca będzie musiał także zamontować urządzenia pomiarowe i wolnostojący infobox, który ma wyświetlać informacje pomiarowe. Odpowiedzialny będzie także za budowę linii zasilającej elementy pomiarowe i zmianę lokalizacji elektronicznego wyświetlacza rozkładu jazdy na każdym przestanku. W Ochojcu konieczna będzie modernizacja schodów terenowych, a na Jagiellońskiej i obu przystankach na Chorzowskiej prace brukarskie polegać będą na demontażu części kostki brukowej i granitowej, a także stworzeniu podbudowy pod rabatę roślinną. Na Rynku wykonawca zmieni lokalizację ławek, dostarczy i zamontuje urządzenia pomiarowe oraz przeprowadzi prace brukarskie. W Ochojcu i na Jagiellońskiej urządzenia będą mierzyły jakość powietrza, natomiast na Rynku i na przystankach na Chorzowskiej dodatkowo będą także stacje pogodowe. Oprócz tego wykonawca ma dostarczyć cztery mobilne stacje pomiarowe, które będzie można zamontować na samochodach – np. na pojeździe komunikacji miejskiej.

Przy realizacji tych inwestycji zastosowane zostaną odpowiednio dobrane rośliny, które będą odporne na susze, sól oraz zanieczyszczenie powietrza. To gatunki łatwe w pielęgnacji i niewymagające regularnego podlewania czy nawożenia. Jednym z celów zastosowania rozwiązań opartych na przyrodzie jest wykorzystanie takich roślin, które generują jak najmniejsze koszty utrzymania.   Dodatkowo przy przystanku Ochojec Szpital przy ul. Ziołowej posadzone zostaną trzy drzewa, a przy przystanku zlokalizowanym wzdłuż ul. Chorzowskiej – Park Śląski Ogród Zoologiczny posadzony zostanie klon polny. Ponadto nasadzone zostaną krzewy ozdobne, byliny, trawy i pnącza.

Mieszkańcy brali czynny udział w tworzeniu projektów

Projekty zielonych przystanków w ramach UPSURGE były konsultowane z lokalną społecznością. Dla każdej lokalizacji odbyły się po 3 warsztaty – łącznie było ich 15. Zaczęły się w 2022 r. i trwały przez cały 2023 r. Pierwsze miały charakter roboczy – wspólnie z mieszkańcami i radami dzielnic tworzone były koncepcje. Na drugich projektanci przedstawiali pierwsze koncepcje projektów i razem z mieszkańcami omawiane były ewentualne zmiany. Na ostatnich warsztatach prezentowane były ostateczne wersje projektów. W grudniu 2023 r. projekty zostały ukończone. Zebrane zostały także wymagane pozwolenia na realizację tych inwestycji. 

UPSURGE przeciwdziała zmianom klimatu

W projekcie bierze udział wiele miast – m.in. Belfast, Breda, Budapeszt, Maribor, a także instytucje naukowe, firmy i organizacje pozarządowe z 13 krajów Europy. W Katowicach za realizację inwestycji w ramach projektu odpowiada Zakład Zieleni Miejskiej. Koszty w wysokości 2,1 mln zostaną pokryte z środków Programu na rzecz Badań i Innowacji Unii Europejskiej Horyzont 2020. Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych jest partnerem merytorycznym projektu, odpowiadającym za współtworzenie przewodnika zielonej odnowy miejskiej na poziomie europejskim, współpracę z mieszkańcami oraz działania promocyjne i upowszechniające.     

Zakład Zieleni Miejskiej postawił w Katowicach dotychczas trzy zielone przystanki w 2022 r. – na ul. Kościuszki (przy basenie Brynów), na ul. Sokolskiej oraz przy ul. Radockiego. Dodatkowo wiosną 2023 r., w ramach współpracy Katowic z firmą AMS w mieście ustawione zostały 22 przystanki z zielonym dachem. 

– Zmiany klimatu to temat bardzo ważny dla wszystkich. Sadzenie nowych roślin ma im przeciwdziałać. Projekt UPSURGE także wpływa na poprawę jakości powietrza, ale oprócz niego ZZM prowadzi wiele innych projektów, dzięki którym mieszkańcy Katowic mają więcej zieleni w mieście. Już wkrótce będą mieli także do dyspozycji np. cztery nowe i odnowione parki. Cały czas sadzimy nowe drzewa. Zieleń pojawia się w gęstej miejskiej zabudowę, np. na ul. Dworcowej, al. Korfantego. W zeszłym roku zakończyła się przebudowa ul. Warszawskiej, która teraz ma charakter miejskiego deptaku. Mieszkańcy, w ramach projektów Zielonego Budżetu, również wskazują nam miejsca, gdzie potrzebna byłaby dodatkowa zieleń – mówi Mieczysław Wołosz, dyrektor Zakładu Zieleni Miejskiej w Katowicach. 

Urząd Miasta Katowice