Prawo do wegańskich posiłków. Czy je mamy?

Prawo do wegańskich posiłków. Emisje na talerzu

Polskie szkoły, przedszkola, szpitale, uniwersytety nie zapewniają dostępu do posiłków wegańskich (badanie Future Food 4 Climate w szkołach 2022). Samorządy mówią o odpowiedzialności dyrekcji szkół, szkoły patrzą na Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2016 r. i zapis o tym, że “każdego dnia powinny być podawane co najmniej 2 porcje mleka lub produktów mlecznych”.  Środowisko naukowe nie ma jednak wątpliwości: “Najważniejszymi czynnikami powodującymi antropogeniczne zmiany klimatu są emisje gazów cieplarnianych i aerozoli. Działalność rolnicza emituje znaczne ilości kluczowych gazów cieplarnianych innych niż CO₂ , a ekspansja gruntów rolnych poprzez wylesianie uwalnia znaczne ilości CO₂. Cały łańcuch żywnościowy, od produkcji nawozów po dystrybucję żywności, również przyczynia się do emisji CO₂. Łącznie rolnictwo należy do najważniejszych działań człowieka powodujących zmiany klimatu. W przypadku rolnictwa, do globalnego efektu cieplarnianego przyczynia się przede wszystkim wycinka gruntów (praktyki „slash-and-burn” i spalanie biomasy), hodowla zwierząt (fermentacja jelitowa i gospodarka obornikiem), oraz produkcja roślinna (nawozy i emisje z gruntów i pól uprawnych; Poore i Nemecek, 2018).” (źródło: Safe and Just. Plant Based Treaty 2023). 

“Dieta wegańska jest prawdopodobnie najskuteczniejszym sposobem na zmniejszenie wpływu na planetę Ziemię” – Joseph Poore, Uniwersytet Oksfordzki.

Szkoły i placówki oświatowe to miejsce edukacji, integracji, poznawania świata i uczenia się. To także miejsce, w którym uczniowie i uczennice spędzają wiele godzin dziennie i muszą mieć zagwarantowany dostęp do zdrowej żywności. Badanie MIDSS wśród ponad 3000 osób z pokolenia Z wskazało, że większość respondentów i respondentek popiera dietę wegańską. I choć może nie wszyscy są weganami i wegankami, jasne jest, że trend wegański będzie nadal zmieniał dietę młodych w dietę bardziej opartą na roślinach. Badanie Atlas Mięsa 2022 f, wskazuje, że: “44 proc. ankietowanych deklaruje zmniejszenie spożycia mięsa. Ok. 10 proc. jest obecnie na diecie wegetariańskiej lub wegańskiej, co oznacza całkowitą rezygnację z produktów mięsnych. Jest to 10 razy więcej, niż wśród całej populacji dorosłych, co potwierdziło ubiegłoroczne badanie. Jeśli deklaracje młodych się spełnią, oznaczać to będzie wzrost liczby wegetarian i spadek populacji spożywającej mięso bez ograniczeń.”

Emisje na talerzu

Komisja Europejska w Sprawozdaniu z postępu prac na temat działań w UE w dziedzinie klimatu za 2023 r. wskazuje: “Chociaż poczyniono znaczne postępy, aby zagwarantować, że polityka UE wprowadzi UE na drogę ku gospodarce neutralnej emisyjnie, obawy budzą niedawne tendencje w zakresie emisji w sektorze transportu i bardzo powolne tempo redukcji emisji w rolnictwie, a także spadek pochłaniania dwutlenku węgla.” Jak wskazuje w Białej Księdze Sektora Hodowlanego: Smród, krew i łzy dr. Sylwia Spurek: “Zgodnie z najnowszymi opracowaniami naukowymi sektor hodowlany jest odpowiedzialny w znacznym stopniu za negatywny wpływ rolnictwa na środowisko. W Europie odpowiada za: 78% utraty różnorodności biologicznej na lądzie, 80% zakwaszenia gleby i zanieczyszczenia powietrza (emisja amoniaku i tlenków azotu) oraz 73% zanieczyszczenia wód (zarówno azot, jak i fosfor). (…) Pierwszą kwesą, na którą należy zwrócić uwagę, są emisje gazów cieplarnianych uwalnianych w wyniku funkcjonowania przemysłu hodowlanego. Szacuje się, że przyczynia się ona do globalnych emisji ok. 14,5% gazów cieplarnianych pochodzeniaantropogenicznego. Wśród gazów emitowanych w wyniku funkcjonowania ferm przemysłowych należy wymienić przede wszystkim dwutlenek węgla (CO2, ok. 9% całości antropogenicznych emisji światowych), metan (CH4, ok. 3540% światowych antropogenicznych emisji) oraz podtlenek azotu (N2O, ok. 64%).”

Emisje z sektora hodowlanego obok sektora paliw kopalnych napędzają katastrofę klimatyczną. The Climate Healers w analizie z 2021 r. przedstawiło wyniki Globalnej Analizy Wrażliwości (GSA), wykorzystującej dane z szeregu recenzowanych źródeł naukowych, która dowodzi, że hodowla zwierząt jest główną przyczyną zmian klimatycznych. W analizie wykazano również, że roczna emisja metanu z hodowli zwierząt silniej wpływa na globalne ocieplenie niż roczne emisje CO2 ze wszystkich źródeł paliw kopalnych łącznie. Ten gaz cieplarniany jest aż trzydziestokrotnie bardziej zdolny do wychwytywania ciepła atmosferycznego niż dwutlenek węgla.

“Placówki oświatowe muszą, podkreślam – MUSZĄ – zapewnić prawo do wegańskich posiłków. Serwowanie emisji na talerzu w placówkach, które edukują, budują przyszłość, działają na rzecz świadomości, wiedzy, dla upowszechniania i przekazywania kompetencji społecznych, to absurd w 2024 r.” mówi Anna Spurek, COO Green REV Institute.

“Mamy nowy rząd, obietnice dot. klimatu i dialogu. Czas na zmianę i ograniczanie emisji na talerzach w publicznych instytucjach” dodaje Morgan Janowicz, Koordynatorka ds. Partnerstwa REV.  “Ministra Zdrowia, Ministra Klimatu i Środowiska, Ministra Edukacji muszą zaadresować problem emisyjności żywności, która dzisiaj dominuje w publicznych placówkach i zapewnić prawo do wegańskich posiłków. Prawo do wegańskich posiłków to ograniczanie emisji gazów cieplarnianych i ochrona planety”.

Green REV Institute