43. rocznica podpisania Porozumienia Jastrzębskiego. Obchody przed kopalnią z udziałem premiera Mateusza Morawieckiego

3 września 2023 roku minęła dokładnie 43. rocznica podpisania historycznego dokumentu, czyli Porozumienia Jastrzębskiego, zawartego pomiędzy robotnikami a komunistyczną władzą. Umowa zakończyła falę strajków z lata 1980 roku. W tegorocznych obchodach, przed kopalnią w Jastrzębiu-Zdroju, wziął udział między innymi premier Mateusz Morawiecki.

To jedno z najważniejszych wydarzeń w historii polskiego górnictwa. Porozumienie Jastrzębskie zakończyło strajki, które niejednokrotnie przybierały brutalną formę ze strony komunistycznej władzy wobec protestujących pracowników. Dokument, zaliczany do porozumień sierpniowych, został podpisany przez 56 zakładów pracy tworzących Międzyzakładowy Komitet Strajkowy przy KWK „Manifest Lipcowy”. Do postulatów dodano te dotyczące spraw płacowych, socjalno-bytowych oraz zarządzania i organizacji pracy. Rząd PRL zaakceptował i zgodził się zapisać w protokole między innymi podniesienie wysokości zarobków, wprowadzenie wolnych sobót i niedziel, obniżenie wieku emerytalnego dla pracowników dołowych, zaliczenie pylicy płuc do chorób zawodowych i wiele innych.

Rocznica podpisana Porozumienia Jastrzębskiego co roku sprowadza na Śląsk ważnych polityków. Nie inaczej było tym razem. Tegoroczne uroczystości rozpoczęły się od mszy św. w kościele pw. Najświętszej Marii Panny Matki Kościoła w Jastrzębiu-Zdroju. Następnie przed kopalnią i tym samym przed Pomnikiem Porozumienia Jastrzębskiego, który się tam znajduje, oddano hołd uczestnikom ówczesnych wydarzeń. Kwiaty złożyli między innymi przedstawiciele NSZZ „Solidarność” i zarząd Jastrzębskiej Spółki Węglowej, a także premier RP, ministrowie, posłowie, samorządowcy i dyrekcje kopalń.

– Z tego miejsca dziękuje szczególnie górnikom z Jastrzębia-Zdroju, którzy żyją jeszcze wśród nas i tym którzy odeszli, bo to wasza odwaga, wola walki doprowadziła do tego, że mogła powstać „Solidarność”. Pamiętamy w tych dniach o Porozumieniach Sierpniowych, Gdańsku, Szczecinie, ale za mało mówimy o Jastrzębiu-Zdroju, Katowicach i wszystkich kopalniach, które stanęły i doprowadziły do wielkiego przełomu, doprowadziły do powstania jednego z największych ruchów społecznych w historii świata – powiedział premier Mateusz Morawiecki, cytowany w komunikacie JSW.

Jastrzębska Spółka Węglowa przypomina, że latem 1980 r. strajkujący górnicy z ówczesnej kopalni „Manifest Lipcowy” (dzisiaj Ruch Zofiówka) – do 21 postulatów z Gdańska i Szczecina – dołączyli własne. Zdaniem historyków, masowe strajki na Górnym Śląsku, których efektem były ustalenia zawarte w Jastrzębiu-Zdroju, wpłynęły na tempo i skuteczność negocjacji prowadzonych w Gdańsku i Szczecinie. Podpisanie Porozumienia Jastrzębskiego przypieczętowało wcześniejsze umowy podpisane przez strajkujących na Wybrzeżu.

– Fundamentem podpisanych porozumień sierpniowo-wrześniowych był najważniejszy postulat – powołanie niezależnej reprezentacji pracowniczej, która będzie dbała o interesy pracowników, kopalń, hut i tysięcy zakładów w naszym kraju. To było marzenie w 1980 roku, aby ktoś ich reprezentował, aby dbał o warunki pracy, o bezpieczeństwo i higienę pracy, ale przede wszystkim, żeby traktował pracowników w sposób podmiotowy. To wola setek tysięcy strajkujących w prawie 700 zakładach w naszym kraju. To była siła z którą komuniści musieli się liczyć – przypomniał Piotr Duda, przewodniczący NSZZ „Solidarność”.

W komunikacie JSW czytamy, że to właśnie protestujący w Jastrzębia-Zdroju górnicy wywalczyli między innymi wolne soboty i niedziele oraz zniesienie czterobrygadowego systemu pracy w kopalniach i podnoszenie zarobków w ślad za wzrostem kosztów utrzymania. „W 1980 roku górnicy z Jastrzębia-Zdroju wykazali się ogromną odwagą i determinacją w walce z komunistyczną władzą. Obecnie o wydarzeniach sprzed 43 lat przypomina pomnik Porozumienia Jastrzębskiego znajdujący się przed Ruchem Zofiówka”, podkreślono.