Prof. Skubała: Zróbmy wszystko, aby ludzie na powrót zachwycili się Ziemią

Treść wystąpienia profesora Piotra Skubały podczas wydarzenia Bezpieczna Żywność Forum’22 koalicji Future Food 4 Climate, które odbyło się 19 listopada 2022 w Warszawie.

„Zatrzymać, odbudować i umocnić”

prof. dr hab. Piotr Skubała, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Przyrodniczych, Instytut Biologii, Biotechnologii i Ochrony Środowiska

Naukowcy ogłosili czerwony alarm dla Ziemi. Ukazujące się obszerne analizy naukowców są coraz bardziej dramatyczne. W różnych opracowaniach na określenie sytuacji, w której się znaleźliśmy, można znaleźć takie terminy jak: „kryzys klimatyczny”, „katastrofa klimatyczna”, „Ziemia w fazie szklarni”, „biologiczna anihilacja”, „ekoapokalipsa”.

Musimy zatrzymać szaleństwo, które ogarnia nasz świat. Dowodów na to, mamy aż nadto:

• Przekroczyliśmy już pięć z dziewięciu granic planetarnych, które wyznaczają bezpieczną strefę gospodarowania naszą planetę dla ludzkości.
• Dziewięć z trzynastu punktów krytycznych dla klimatu zostało uruchomionych.
• Masa ludzkiej technosfery (w dużej części beton) jest dzisiaj większa od biomasy wszystkich organizmów na Ziemi.
• Masa plastików jest dwukrotnie większa niż biomasa wszystkich zwierząt.
• Doprowadziliśmy do zmniejszenie biomasy na Ziemi o połowę od początków cywilizacji, a biomasa dzikich ssaków jest mniejsza o 83%.

W jednym z ostatnich raportów IPCC autorzy podkreślają, że patrzymy na zamykające się okno. Jeżeli nie zatrzymamy tego szaleństwa cena będzie niezwykle cena, oznaczać będzie śmierć i cierpienie miliardów ludzkich i pozaludzkich istnień. 

Musimy odbudować bezpieczny i szczęśliwy świat dla ludzi oraz milionów gatunków zamieszkujących tą planetę. Jak tego dokonać? Rozwiązania mamy dobrze opracowane, znaleźć je można w ostrzeżeniach naukowców z całego świata, analizach różnych ośrodków badawczych, dokumentach agend ONZ, czy Unii Europejskiej. Oto kilka z nich:

• Naukowcy z całego świata ogłaszając klimatyczny stan wyjątkowy w 2019 roku wskazują m.in. na konieczność ograniczenia zużycia paliw kopalnych i zastąpienia ich niskoemisyjnymi źródłami odnawialnymi, nieodzowność zapewnienia ochrony i przywracania ekosystemów Ziemi, zmianę sposobu odżywiania się w kierunku diety opartej na roślinach, a także zerwanie z nieustannym dążeniem do wzrostu gospodarczego i do zamożności.
• Europejski Zielony Ład zakłada m.in. spadek emisji CO₂ o 55% do 2030 roku i zerową emisję CO₂ do połowy wieku. 
• Unijna Strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 zakłada wprowadzenie skutecznej ochrony dla co najmniej 30% obszarów lądowych i 30% ekosystemów morskich w Unii Europejskiej i wyznaczenie ścisłej ochrony na 1/3 obszarów chronionych.
• Zawarcie „Globalnego Porozumienia dla Przyrody” oznacza wprowadzenie ochrony dla 30% lądów i oceanów na świecie do 2030 roku i 50% lądów i oceanów do 2050 roku. Zdaniem naukowców to konieczne jeżeli chcemy ograniczyć globalne ocieplenie do 1,5 st. C i  ocalić miliony gatunków zwierząt i roślin przed zagładą.

Jak zrealizować te niezbędne działania, umocnić je i stworzyć świat, w którym pragniemy żyć? Aby to się stało musimy na powrót poczuć się częścią biosfery. Musimy pokochać miejsce w którym żyjemy, Ziemię. Musimy zrozumieć, że nasza planeta oparta jest w istocie na pomocy i wzajemnej współpracy. Każdy gatunek jest ważny, każdy jest potrzebny, spełnia określoną ważną rolę dla całej wspólnoty życia. A my jesteśmy jedną z wielu nitek w tkaninie życia. W naszym świecie nie ma istot prawdziwie samotnych. Wszyscy jesteśmy związani z całą resztą i zależni od innych. Kluczem do przeżycia naszego gatunku jest współdziałanie z naturą. Naszym wspólnym ważnym zadaniem jest sprawienie, abyśmy zaczęli postrzegać świat wokół nas jako przyjazny, harmonijny, oparty o interakcje symbiotyczne, wzajemną pomoc. Bo taki on w istocie jest. W jednej z książek wydanej przez Cambridge Scholars Press prof. Marek Oziewicz i ja zawarliśmy takie stwierdzenie: „”Darwinowskie idee, wśród których koncepcje bezlitosnej konkurencji i przeżywanie najstosowniejsze, należały do najbardziej istotnych, nadal są fundamentem naszego współczesnego myślenia o przyrodzie„. To zdanie musi stać się wreszcie nieaktualne.

 Istotną, w naszym zaburzonym świecie, pozostaje jeszcze jedna kwestia. Aby mieć wystarczającą determinację do budowy pożądanego świata musimy umieć wyobrazić sobie przyszłość opartą na nadziei. Pomarzmy przez chwilę i przenieśmy się do 2050 roku: 

• W 2050 roku wspominamy Polskę jako kraj, w którym w 2030 roku przestaliśmy wydobywać węgiel, a ostatnią elektrownię węglową zamknęliśmy w 2035 roku. Byliśmy liderami sprawiedliwej transformacji w Europie. 
• W 2050 roku w większości miejsc na Ziemi powietrze jest wilgotne i rześkie, nawet w aglomeracjach miejskich. Zawdzięczamy to masowemu sadzeniu drzew, ruchowi na rzecz zazieleniania we wszystkich krajach. 
• W 2050 roku żywność kupujemy z małych, lokalnych farm i od lokalnych producentów. Wspólnoty mieszkaniowe tworzą kooperatywy spożywcze. 
• Jedzenie rośnie wszędzie – w ogrodach społecznych, na dachach, w szkołach, na balkonach. Białko zwierzęce i nabiał niemal zniknęło z naszej diety. 
• Troszczenie się o przyrodę i zwierzęta stało się dla większości ludzi tak samo ważne jak troszczenie się o siebie.

Zróbmy wszystko, aby ludzie na powrót zachwycili się Ziemią, bioróżnorodnością, przyrodą, pokochali zwierzęta – starszych braci. Sprawmy aby życie, bioróżnorodność, zwierzęta, rośliny zaczęły być traktowane jako największy i najbardziej doceniany skarb ludzkości.

Materiał otrzymaliśmy dzięki uprzejmości Green REV Institute.