Smog powraca i znów nas dusi. Co zrobić, by go powstrzymać? Mieszkańcy chcą zakazać węgla

Problem smogu powraca co roku jak bumerang, gdy zaczyna się sezon grzewczy. Jeśli niektórych nie przekonują argumenty dotyczące walki o ochronę klimatu i naszej planety, to być może przekona ich świadomość, że czyste powietrze leży w interesie wszystkich – zdrowia naszego, naszych dzieci, wnuków. Słowem: najbliższych. Powstrzymanie smogu lub przynajmniej znaczące zmniejszenie problemu to zadanie, któremu na co dzień może sprostać każdy z nas.

Zakaz ogrzewania węglem w całym województwie śląskim? Aż 65 proc. mieszkańców regionu poparłoby takie rozwiązanie, jak wynika z badań przeprowadzonych przez Polski Alarm Smogowy. Jednocześnie o antysmogowych przepisach nie słyszał niemal co trzeci mieszkaniec regionu, choć za niespełna dwa miesiące zacznie obowiązywać zakaz dla najstarszych kotłów na paliwa stałe, czyli tak zwanych „kopciuchów”. Smog powraca i znów nas dusi, bo zaczyna się sezon grzewczy. To nie tylko problem dotyczący walki ze zmianami klimatycznymi i ochroną planety, ale również troski o zdrowie – nasze, naszych dzieci, wnuków. Słowem: najbliższych. Może właśnie ten argument będzie bardziej przekonujący dla tych, którzy wciąż palą w piecach „czym popadnie”.

Polski Alarm Smogowy przypomina, że w 2017 roku przyjęto uchwałę antysmogową, która wprowadza ograniczenia dotyczące pozaklasowych kotłów na paliwa stałe. Niewiele osób wie jednak, że do końca roku musi wymienić kotły, a za kiepską kampanię informacyjną PAS obwinia samorządy. „To efekt zaniedbań w zakresie działań informacyjnych. W zbyt wielu miejscowościach ich zabrakło. Niestety, brak znajomości przepisów nie zwalnia z konieczności dostosowania sposobu ogrzewania domu do wymogów uchwały antysmogowej. W myśl antysmogowego prawa użytkowanie starych „kopciuchów” od 1 stycznia 2022 r. będzie wykroczeniem. Przed paroma tygodniami Śląski Związek Gmin i Powiatów opublikował rekomendacje dla samorządów dotyczące egzekwowania uchwały antysmogowej. Wynika z nich jasno, że właściciele „kopciuchów” muszą liczyć się z karami”, mówi Emil Nagalewski, koordynator Polskiego Alarmu Smogowego w woj. śląskim.

Szukając jednak pozytywów, z raportu możemy wyczytać, że coraz więcej mieszkańców Śląska i Zagłębia zdaje sobie sprawę z powagi problemu. 67 proc. mieszkańców uważa, że jakość powietrza w ich miejscowości w sezonie grzewczym jest zła, 75 proc. zdaje sobie sprawę, że to, czym oddychamy może szkodzić zdrowiu. 68 proc. z kolei dodaje, że jakość powietrza ulega pogorszeniu w zimie. Działania rządowe w zakresie walki ze smogiem negatywnie ocenia 59 proc. mieszkańców, a samorządowe działania – 47 proc. mieszkańców. Ślązacy krytykują, ale mają też pomysły na to, jak powstrzymać smog albo przynajmniej zmniejszyć jego działanie. Przede wszystkim: dostęp do wymiany starych kotłów na paliwa stałe, z odpowiednio wysokim dofinansowaniem. Cały raport PAS znajdziecie tutaj: https://polskialarmsmogowy.pl/2021/11/badanie-opinii-pas-jedni-chca-zakazu-dla-wegla-inni-nie-slyszeli-o-zakazie-dla-kopciuchow.

Skupmy się więc na tym, czego oczekują mieszkańcy. Już w lipcu 2021 roku Spółka Restrukturyzacji Kopalń wysłała pisma z propozycją do ponad 170 lokatorów mieszkań regularnie opłacających czynsz, zarządzanych przez Administrację Zasobów Mieszkaniowych, by – jeśli samodzielnie przystąpią do wymiany ogrzewania – mogli oni skorzystać z dopłaty 5 tys. złotych proponowanych przez SRK.  Kwota oznacza dla spółki wydatek rzędu 850 tys. złotych, czyli ponad 10 proc. funduszu remontowego AZM-u na rok 2021. Co istotne, dopłata nie wyklucza możliwości skorzystania przez zainteresowanych z innych form finansowania – z programu „Czyste Powietrze” albo lokalnych, gminnych programów pomocowych. „Wysłaliśmy propozycje do mieszkańców domów, w których istnieje możliwość dokonania przyłączenia gazowego, bądź jego modernizacji. Z ciepłem systemowym, miejskim jest trudniej, tu musimy negocjować z PEC-ami podciągnięcie sieci ciepłowniczej do budynków. Na wstępie temat dotyczy domów, będących w 100 proc. własnością SRK. Mamy jednak w planie podobną ofertę dla lokatorów mieszkań SRK-owskich w budynkach należących do wspólnot”, mówił wówczas dyrektor AZM, Marian Patoń.

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach przypomina również, że „Czyste Powietrze” to kompleksowy program, którego celem jest zmniejszenie lub uniknięcie emisji pyłów i innych zanieczyszczeń wprowadzanych do atmosfery przez domy jednorodzinne. Program skupia się na wymianie starych pieców i kotłów na paliwo stałe oraz termomodernizacji budynków jednorodzinnych, by efektywnie zarządzać energią. Działania te nie tylko pomogą chronić środowisko, ale dodatkowo zwiększą domowy budżet, dzięki oszczędnościom finansowym. Program skierowany jest do osób fizycznych będących właścicielami/współwłaścicielami domów jednorodzinnych/wydzielonych lokali mieszkalnych. Dotacje są udzielane za pośrednictwem szesnastu Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW). Budżet programu wynosi 103 miliardy złotych.

Program przewiduje dofinansowania na: źródło ciepła – wymianę, zakup, montaż, instalację centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej, wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła, mikroinstalację fotowoltaiczną, ocieplenie przegród budowlanych, stolarkę drzwiową i okienną, dokumentację (audyt energetyczny, dokumentacja projektowa). Realizację programu przewidziano na lata 2018-2029 roku, z czego podpisywanie umów ma następować do 31 grudnia 2027 roku. Zakończenie wszystkich prac objętych umową przewidziano do 30 czerwca 2029 roku.

Informacje na temat programu „Czyste Powietrze” można uzyskać w punktach konsultacyjnych WFOŚiGW w następujących lokalizacjach:

  • Katowice, ul. Wita Stwosza 2 (punkt czynny w poniedziałki od 7.30 do 17.00, od wtorku do piątku od 7.30 do 14.30)
  • Bielsko – Biała, ul. Legionów 57 (punkt czynny w dni robocze w godzinach od 9:00 do 14:00)
  • Częstochowa, ul. Jana III Sobieskiego 7 (punkt czynny w dni robocze w godzinach od 9:00 do 14:00)

Infolinia – 32 60 32 252 czystepowietrze@wfosigw.katowice.pl

Bartosz Wojsa
Bartosz Wojsa

Dziennikarz, wydawca strony głównej w „Super Expressie”.