W hołdzie H. M. Góreckiemu

Przed 10 laty odszedł od nas prof. Henryk Mikołaja Górecki, jeden z najwybitniejszych współczesnych kompozytorów, wieloletni patron odbywającego się w Bielsku-Białej Festiwalu Kompozytorów Polskich, którego imię nosi dziś FKP. 1 października Bielskie Centrum Kultury przypomni postać i muzykę H. M. Góreckiego podczas specjalnego koncertu przygotowanego z okazji Międzynarodowego Dnia Muzyki.

1 października od roku 1975 obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Muzyki, zainicjowany przez Yehudi Menuhina, ówczesnego Prezydenta Międzynarodowej Rady Muzyki działającej pod egidą organizacji UNESCO. Głównym celem tego święta jest przedstawienie muzyki w taki sposób, by była kojarzona jako dobro ludzkości, oraz promocja muzyków jako tych, którzy tworzą piękno muzyki. Z tej okazji oraz 10. rocznicy śmierci prof. Henryka Mikołaja Góreckiego – wielkiego przyjaciela Festiwalu Kompozytorów Polskich oraz naszego miasta – Bielskie Centrum Kultury przygotowuje 1 października o godz. 18.00 koncert galowy. Wystąpią w nim Bielska Orkiestra Kameralna pod dyr. Jana Stańczyka – wnuka profesora – i pianistka Anna Górecka, córka kompozytora. Koncert poprowadzi Andrzej Kosowski. W programie znajdą się utwory Krzysztofa Pendereckiego – Chaconne z Polskiego requiem, Fryderyka Chopina – I koncert fortepianowy e-moll op. 11 oraz Henryka Mikołaja Góreckiego – Quasi una fantasta.

Zaproszenia na ten koncert można odbierać w kasie BCK.

W tym roku, tradycyjnie w październiku miał się odbyć jubileuszowy 25. Festiwal Kompozytorów Polskich, jednak ze względów pandemicznych został przeniesiony na przyszły rok.

Henryk Mikołaj Górecki
1933-2010

Jeden z najwybitniejszych polskich kompozytorów muzyki współczesnej. Był profesorem i rektorem ówczesnej Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Katowicach, znakomitym wykładowcą i nauczycielem. Przez lata patron Festiwalu Kompozytorów Polskich, obecnie FKP nosi jego imię. 
Urodził się w 1933 r. w Czernicy, w powiecie rybnickim. Ukończył Średnią Szkołę Muzyczną w Rybniku (trafił do niej dopiero w wieku 19 lat), studiował kompozycję w klasie Bolesława Szabelskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. Studia muzyczne kontynuował w Paryżu. 
W 1958 r. zadebiutował na II Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień, gdzie wykonano jego Epitafium. Dzięki temu utworowi Górecki zyskał opinię jednego z najbardziej radykalnych kompozytorów awangardowych w Polsce. W 1960 r. ukończył studia, otrzymując dyplom z najwyższym odznaczeniem. Od 1965 r. pracował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach jako profesor, a potem rektor tej uczelni. 
Górecki rozpoczynał swoją kompozytorską karierę jako skrajny awangardzista. W latach 60. XX w. wspólnie z grupą kompozytorów polskich (m.in. Krzysztof Penderecki, Kazimierz Serocki) wypracował specyficzny typ nowoczesnej muzyki zwanej często sonoryzmem. Jego utwór Scontri, wykonany po raz pierwszy na Warszawskiej Jesieni w 1960 r., ze swoimi szokującymi nowoczesnością brzmieniami stał się symbolem polskiej awangardy muzycznej. Jednak z czasem kompozytor przeszedł na pozycje radykalnie odmienne – uprościł swój język i zredukował środki wyrazu, zwrócił się ku gatunkom wokalno-instrumentalnym, z sakralnymi (na ogół) tekstami. Często wyraźnie nawiązywał w nich do muzyki dawnej bądź ludowej, komponując utwory o wyraźnej melodii oraz tradycyjnej, wręcz prostej harmonii, w których motywy lub frazy wielokrotnie się powtarzają. Stąd jego muzykę określa się mianem nowej prostoty. 
Taki właśnie charakter ma najbardziej znane dzieło Góreckiego – III Symfonia – Symfonia pieśni żałosnych, powstała w 1976 r. i wykonana w tym samym roku na Warszawskiej Jesieni. Po tym dziele jedni okrzyczeli go geniuszem, inni uznali za dyletanta. Kompozytor pozostałby jednak jednym z wielu nawróconych na tradycję awangardzistów, gdyby nie fakt, że w 1992 r. III Symfonia, dzięki bardzo skutecznej akcji promocyjnej, trafiła na pierwsze miejsca amerykańskich i angielskich list przebojów, a o Góreckim zaczął mówić cały świat. Sprawiła to płyta amerykańskiej firmy Elektra Nonesuch z nagraniem III Symfonii w wykonaniu amerykańskiej śpiewaczki Dawn Upshaw i zespołu London Sinfonietta pod batutą Davida Zinmana. Angielskie radio Classic FM na żądanie słuchaczy nadawało fragmenty utworu Góreckiego na okrągło. Słuchali III Symfonii melomani i ludzie niemający na co dzień nic wspólnego z muzyką poważną, młodzież i kierowcy długodystansowych ciężarówek. Górecki ze swoją prostą, ale żarliwą muzyką trafił do nich wszystkich, odsłaniając świat najbardziej podstawowych emocji. W 1996 roku H.M. Górecki po raz pierwszy poprowadził III Symfonię na 1. FKP w Bielsku-Białej. 13 października 2016 r. III Symfonię w wykonaniu Bielskiej Orkiestry Festiwalowej pod dyrekcją Jana Stańczyka – wnuka kompozytora – usłyszała publiczność 21. FKP.
15 października 2005 r., podczas 10. Festiwalu Kompozytorów Polskich w Bielsku-Białej, odbyła się światowa prapremiera III Kwartetu smyczkowego op. 67 Pieśni śpiewają w wykonaniu amerykańskiego zespołu Kronos Quartet. 
Podczas 20. FKP usłyszeliśmy IV Symfonię Tansman elementy H. M. Góreckiego. To ostatni utwór, nad którym pracował zmarły w 2010 r. kompozytor. Pozostawił skróconą wersję partytury z dokładnymi zapiskami dotyczącymi orkiestracji, dynamiki i tempa. Partyturę wg wskazówek profesora rozpisał jego syn Mikołaj. Światowe prawykonanie utworu odbyło się 12 kwietnia 2014 r. w londyńskiej Royal Festival Hall. Utwór wykonał zespół London Philharmonic Orchestra pod dyrekcją Andrzeja Boreyko. Polskie prawykonanie miało miejsce 15 lutego 2015 r. w Filharmonii Łódzkiej, dokonała go Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Śląskiej pod batutą Mirosława Jacka Błaszczyka. W tym samym wykonaniu usłyszeliśmy IV Symfonię Góreckiego także na bielskim 20. FKP. 

Urząd Miasta Bielsko-Biała