Barbórka 2024 w Rudzie Śląskiej

4 grudnia w Rudzie Śląskiej świętowana jest tradycyjna Barbórka. Jak zwykle z tej okazji w mieście odbędą się uroczyste akademie, a w kościołach rudzkich parafii odprawione zostaną msze święte. Obchody uświetniają orkiestry górnicze, których tradycje podtrzymywane są od ponad 100 lat.

Już w sobotę, 30 listopada odbyła się biesiada górnicza KWK Ruda – Ruch Halemba. W poniedziałek 2 grudnia o godz. 13:00 w nowobytomskim kościele pw. św. Pawła rozpocznie się msza święta w intencji górników Spółki Restrukturyzacji Kopalń.

3 grudnia o godz. 15:00 w Domu Kultury w Bielszowicach rozpocznie się Akademia Barbórkowa KWK Ruda. 4 grudnia górnicy rozpoczną swoje świętowanie modlitwą w cechowni KWK Ruda, a pół godziny później w pobliskim kościele w dzielnicy Bielszowice odbędzie się msza święta. Modlitwie i celebracji towarzyszyć będzie Orkiestra Dęta KWK Bielszowice, która po mszy świętej na placu przed kościołem zagra krótki koncert. Także 4 grudnia o godz. 9:00 rozpocznie się msza święta w kościele pw. św. Wawrzyńca i św. Antoniego w dzielnicy Wirek. Podczas uroczystej mszy oraz bezpośrednio po niej przy kościele będzie można usłyszeć Orkiestrę Dętą KWK „Pokój”. Na 14 grudnia w hali MOSiR w Halembie zaplanowana została Centralna Akademia Barbórkowa Związku Zawodowego Górników w Polsce.

Działająca w Rudzie Śląskiej KWK „Ruda” jest największym tego typu zakładem w Polsce. Powstała 1 lipca 2016 roku z połączenia kopalń: „Bielszowice”, „Halemba-Wirek” oraz „Pokój”. Aktualnie, po przekazaniu Ruchu „Pokój” do Spółki Restrukturyzacji Kopalń, rudzki zakład ma dwa ruchy: „Bielszowice” i „Halemba”. Kopalnia „Bielszowice” powstała w 1895 roku. W 1976 roku, wraz z kopalnią „Zabrze” (wcześniej „Królowa Luiza” założona w 1791 roku), weszła w skład kopalni „Zabrze-Bielszowice”. W latach 1993-2003 zakład funkcjonował w ramach Rudzkiej Spółki Węglowej, od 1997 roku jako zakład jednoruchowy „Bielszowice”.

Kopalnia „Halemba” to pierwsza w Polsce kopalnia oddana do eksploatacji po II wojnie światowej. Jej budowę rozpoczęto już w 1943 roku, a 1 lipca 1957 roku, jako kopalnia dwupoziomowa, została przekazana do eksploatacji. Samodzielnie funkcjonowała do 26 lipca 2007 roku, kiedy to decyzją zarządu Kompanii Węglowej połączono KWK „Polska-Wirek” i KWK „Halemba” w dwuruchową kopalnię pod nazwą Oddział KWK „Halemba-Wirek”.

Na terenie Rudy Śląskiej działalność prowadzi również Spółka Restrukturyzacji Kopalń, której zadaniem jest: fizyczna likwidacja kopalń, usuwanie szkód górniczych, rekultywacja i rewitalizacja terenów pogórniczych oraz pompowanie wód dołowych. Zasięgiem działań obejmuje teren całego miasta poza obszarami zajętymi przez KWK „Ruda”.

Barbórka to przede wszystkim wspomnienie świętej Barbary z Nikomedii, patronki dobrej śmierci i trudnej pracy. Święta wywodziła się z pogańskiej rodziny z Heliopolis. Ojciec (Dioskuros) wysłał ją na naukę do Nikomedii, gdzie zetknęła się z chrześcijaństwem. Gdy Dioskuros dowiedział się, że Barbara została chrześcijanką, chciał ją zmusić do wyparcia się wiary. Gdy to nie poskutkowało została uwięziona w wieży, gdzie przed śmiercią miał objawić się jej anioł z kielichem i hostią. Ścięta mieczem prawdopodobnie około roku 305 w Nikomedii lub Heliopolis. Według legendy, święta Barbara, uciekając przed ojcem, schroniła się w skale, która się przed nią rozstąpiła. To właśnie do niej zwracają się górnicy z prośbą o opiekę i bezpieczne szychty.

Od 26 lat św. Barbara jest patronką Rudy Śląskiej. W 1996 r. Rada Miejska w Rudzie Śląskiej przyjęła uchwałę w sprawie „Wyrażenia woli ustanowienia św. Barbary patronką miasta Ruda Śląska”. Oficjalny dekret Stolicy Apostolskiej w tej sprawie został podpisany w 1998 r. Równolegle do zabiegów w Watykanie toczyły się dyskusje o nowej formie rudzkiego herbu, który przyjęto 27 kwietnia 1998 r. Jest w nim przedstawiona postać św. Barbary.

W Rudzie Śląskiej obecnie działają trzy orkiestry górnicze.

Orkiestra KWK Halemba została założona 3 września 1960 roku. Wtedy miała miejsce pierwsza próba. Inicjatorami założenia orkiestry byli: Ryszard Banik, Kazimierz Ćwieląg, Gerard Rzepka 
i Jerzy Kościelny. Pierwszym jej dyrygentem został Herbert Hahn, który organizował zespół, tworzył ambitny repertuar koncertowy, a funkcję kapelmistrza pełnił 23 lata. Od 1991 roku orkiestrą dyrygował Norbert Gemander, który zmarł w 2011 roku. Od stycznia 2012 roku orkiestrą kieruje Piotr Szczygioł.

105 lat temu powstała Orkiestra Dęta KWK Bielszowice, w której obecnie gra około 40 muzyków. Gdy powstała, w 1919 roku liczyła 15 muzyków. Pierwszym kapelmistrzem był Pantaleon Bronny. W 1936 roku batutę kapelmistrza przejął syn Pantaleona – Fryderyk, a w 1963 roku syn Fryderyka – Melchior. W 1976 roku orkiestra kopalni Bielszowice została połączona z orkiestrą kopalni Zabrze. Kapelmistrzem bielszowickiego zespołu od 25 lat jest Zygmunt Kliks, który jest także puzonistą Filharmonii Zabrzańskiej i nauczycielem w Państwowej Szkole Muzycznej w Zabrzu.

W 1922 roku powstała Orkiestra Dęta KWK Pokój. W 1968 roku nastąpiło połączenie sąsiadujących ze sobą kopalń „Wanda-Lech” i „Pokój” w jedno przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Kopalnia Węgla Kamiennego „Pokój”, równocześnie połączono orkiestry obu kopalń. Od 1993 roku orkiestrę prowadzi Jacek Kampa, który kilka lat wcześniej – w 1984 r. – dołączył do orkiestry jako waltornista, po czym zespół sam wybrał go na dyrygenta. W roku 1996 nastąpiło kolejne połączenie, kopalni „Pokój” z kopalnią „Walenty-Wawel”. Orkiestry tych kopalń po połączeniu liczyły prawie 120 muzyków. Od 2008 roku orkiestra działa na nowych zasadach finansowo-prawnych jako Rudzkie Stowarzyszenie Kulturalne – Orkiestra Dęta KWK „Pokój”.

UM Ruda Śląska