Jak uczyć o ekologii? Gliwice znalazły sposób

Tego jeszcze nie było! Nowoczesne Centrum Edukacji Ekologicznej powstało w Gliwicach w wyjątkowej lokalizacji – tuż przy składowisku odpadów. Właśnie tam młodzi i starsi mieszkańcy mogą dowiedzieć się, dokąd trafiają śmieci, dlaczego trzeba je segregować i co w praktyce oznacza zrównoważony rozwój. Wszystko podane w ciekawej, interaktywnej formie, z elementami zabawy, sztuki, a nawet rekreacji. Stworzenie CEE świetnie uzupełnia miejskie działania dotyczące gospodarowania odpadami, prowadzone w sposób kompleksowy i dobrze zaplanowany.

Centrum Edukacji Ekologicznej zostało utworzone przy ul. Rybnickiej 199A przez miejską spółkę Przedsiębiorstwo Zagospodarowania Odpadów. Placówkę oficjalnie zaprezentowano 26 października. W uroczystym spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele lokalnego samorządu – władze Gliwic i powiatu gliwickiego, gliwiccy radni, reprezentanci Politechniki Śląskiej oraz wielu firm i instytucji zaangażowanych w realizację inwestycji.

– Centrum Edukacji Ekologicznej powstało, żeby w sposób łatwy, przyjemny i przystępny pokazywać gliwiczanom i wszystkim chętnym, co dzieje się z odpadami komunalnymi, które są odbierane z naszych nieruchomości. Właśnie w oparciu o działalność Przedsiębiorstwa Zagospodarowania Odpadów, ale także współpracujących z nim innych miejskich spółek, takich jak Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji czy Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej, prowadzimy perspektywiczną, kompleksową i bardzo rozsądną gospodarkę odpadami komunalnymi. Coraz mniej odpadów jest bezpowrotnie traconych, a na coraz większą skalę odzyskujemy z nich to, co wartościowe. Oprócz tradycyjnej segregacji odpadów, odzysku makulatury, szkła, plastiku czy metalu, produkujemy biogaz, z którego mamy energię elektryczną, a w niedalekiej przyszłości również energię cieplną. Prowadzone są prace zmierzające do wykorzystania odpadów, których już nie da się odzyskać ani przetworzyć, jako paliwa w instalacji termicznego przetwarzania w PEC-u. Tak więc odpady staną się paliwem, które zastąpi drogi i nieekologiczny węgiel kamienny, i dzięki temu będziemy mieć potrzebne ciepło dla miasta  – podkreśla prezydent Gliwic, Adam Neumann.

CEE to nowatorski obiekt, bezpośrednio związany z terenem instalacji przetwarzania odpadów – jego bryła przylega do dawnej, zrekultywowanej kwatery składowiska. 

Centrum Edukacji Ekologicznej znajduje się w wyjątkowej lokalizacji i świetnie dopełnia działania PZO. W sąsiedztwie spółka zrealizowała liczne proekologiczne inwestycje. Wybudowano oczyszczalnię odcieków składowiskowych oraz zmodernizowano kompostownię, którą otoczono barierą antyodorową. Przy ul. Rybnickiej funkcjonuje również cieszący się dużą popularnością Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK) i punkt Drugie Życie Rzeczy. 

– Dzięki Centrum Edukacji Ekologicznej Gliwice zyskują ważny, interaktywny obiekt, służący edukacji o charakterze ekologicznym, kształtowaniu właściwych postaw i dobrych nawyków pozwalających na lepszą dbałość o środowisko naturalne. Sercem Centrum jest sala multimedialna, interaktywna wystawa i ścieżki edukacyjne. Oferta skierowana jest do dzieci, młodzieży oraz osób dorosłych. Wystawa dostępna jest w języku polskim oraz angielskim, a obiekt przystosowany został także do potrzeb osób z  niepełnosprawnościami – mówi Magdalena Budny, prezes Przedsiębiorstwa Zagospodarowania Odpadów.

Jak na ekologiczny obiekt przystało, CEE jest samowystarczalne i wykorzystuje alternatywne źródła energii czerpanej z natury. Na dachu zamontowano panele fotowoltaiczne, obok budynku powstała stacja ładowania samochodów elektrycznych, a w toaletach podłączono tzw. permeat – wodę szarą pozyskaną z oczyszczonych odcieków składowiskowych, powstałą w ramach realizowanej w PZO gospodarki obiegu zamkniętego.

Wystawy, projekcje filmowe, gry i animacje – o ekologii i odpadach warto opowiadać w atrakcyjny sposób

Wewnątrz obiektu czeka na zwiedzających sala multimedialna, w której wyświetlane są filmy stworzone na zlecenie PZO. Co ciekawe, głosu użyczyła w nich m.in. Krystyna Czubówna. Na potrzeby CEE powstało nawet „studio śMietka”, a w nim 8 filmików (4 wykładowe i 4 warsztatowe), dedykowanych czterem różnym grupom wiekowym. Podejmowane są w nich ważne ekozagadnienia dotyczące segregacji odpadów, ochrony wody, elektroodpadów oraz drugiego życia rzeczy.

W sali wystawowej przygotowano z kolei multimedialną ekspozycję składającą się z interaktywnych gier, animacji, informacji edukacyjnych oraz infografik z ciekawostkami przedstawianymi przez przyjaznego robocika śMietka. Motywem przewodnim jest gospodarka odpadami, w tym segregacja i recykling, o których można uczyć się na przykładzie naszego miasta. Naukę uatrakcyjnia m.in. labirynt zręcznościowy, interaktywny kącik dla dzieci i sprzątanie oceanu na ekranie. Prezentowana jest również wystawa czasowa prac studentów Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej.

– Głównym celem Centrum Edukacji Ekologicznej jest nauka poprzez interaktywne doświadczenia. Chcemy przybliżyć niełatwą tematykę racjonalnego i odpowiedzialnego gospodarowania odpadami wytwarzanymi przez mieszkańców miasta. Poprzez multimedialne środki przekazu i nowoczesne techniki wystawiennicze pragniemy uzmysłowić znaczenie i przedstawić zadania firm zajmujących się przetwarzaniem odpadów – opowiada Monika Niemczyk, koordynator w CEE. – Chcemy, aby zwiedzający wyszli z wiedzą i przekonaniem, że odpowiedni pojemnik na odpady to dopiero początek długiej i ciekawej drogi, na końcu której dany surowiec przekształcany jest w coś bardzo wartościowego – nowy półprodukt, produkt, dzieło sztuki lub energię – dodaje Monika Sobelska z PZO.

Nauka odbywa się także w plenerze, gdzie czekają dodatkowo miejsca do zabawy i relaksu

Po zwiedzeniu ekspozycji, warto udać się na spacer ścieżkami edukacyjnymi. Pierwsza prowadzi po zrekultywowanej części składowiska – na platformę widokową, z której można oglądać teren instalacji przetwarzania odpadów. Druga wiedzie na taras widokowy znajdujący się na dachu obiektu, gdzie widać panoramę tej części miasta wraz z ulami na skarpie. 

To również doskonała okazja, by podziwiać okazy flory i fauny. Wokół budynku posadzono około 60 gatunków rozmaitych roślin (zostaną oznaczone tabliczkami botanicznymi z opisami i kodami QR). Na terenie CEE jest też „minizoo”, w którym mieszkają owce, najmniejsze kuce świata i „święte krowy” zebu. Zwierzęta są nie tylko ozdobą kompleksu, ale na co dzień działają jako ekologiczne „kosiarki”, dzięki czemu można ograniczyć używanie trujących środowisko kosiarek spalinowych.

Ekologiczne przesłanie ma także prezentowana na terenie placówki sztuka. Plac przed budynkiem zdobi rzeźba Vita Granum Gliwice – Gliwickie Ziarenko Życia, której autorem jest mieszkający w Gliwicach, wybitny rzeźbiarz i medalier,  prof. Krzysztof Nitsch. Symbolizuje troskliwe dłonie, otaczające kiełkujące ziarenko. W wolnej interpretacji jest to ziarenko życia, nawiązujące do wytwarzanego w kompostowni PZO polepszacza glebowego, użyźniającego ziemię.

Dla gości przygotowano ponadto miejsca wypoczynku z ustawianymi sezonowo leżakami i liczne atrakcje na dwóch placach zabaw. Dzieciom z pewnością spodoba się zadaszony plac zabaw – można m.in. zagrać w piłkarzyki, cymbergaja, powspinać się na ściance wspinaczkowej, rozegrać mecz tenisa stołowego czy koszykówki. Pod chmurką  czekają: bujaki w kształcie zwierzaków, śMietkowy tunel, bulle oraz szachownica XXL. Przed budynkiem znalazło się miejsce z amfiteatralnie ułożonymi siedziskami, gdzie odbywać się mogą lekcje na świeżym powietrzu, małe imprezy plenerowe, warsztaty czy rozgrywki sportowe.

PZO zapowiada, że na terenie CEE niebawem otwarty zostanie „śMietkowy Bazarek” (sklepik stacjonarny), w którym odwiedzający będą mogli nabyć atrakcyjne materiały promujące działalność w zakresie edukacji ekologicznej Centrum, produkty oznaczone logo PZO i CEE.

Centrum Edukacji Ekologicznej udostępnione zostanie zwiedzającym od 30 października. Na początek zaplanowano Tydzień Otwarty dla gliwiczan, ale zainteresowanie było tak duże, że miejsc już brak.

Po 6 listopada na stronie pzogliwice.pl uruchomiony zostanie system biletowy wraz z cennikiem, umożliwiający rezerwację i płatność online.

Warto wiedzieć, że projekt Centrum Edukacji Ekologicznej, stworzony przez Studio-BB Architekci Gliwice, zdobył pierwsze miejsce w konkursie organizowanym przez Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego PLGBC Green Building Awards 2021 w kategorii Najlepszy projekt ekologiczny. 

UM Gliwice