Eksperci mówią jasno: Koniec z monopolami w gospodarce

Powołanie niezależnego komitetu nominacyjnego, który będzie rozstrzygał konkursy na najwyższe stanowiska w spółkach skarbu państwa, ograniczenie ich pozycji monopolistycznej, ochrona akcjonariuszy mniejszościowych oraz oddzielenie roli właściciela od regulatora – to propozycje Lewiatana dla nowego rządu.

– Polityka rozwoju „narodowych championów” miała wzmocnić pozycję konkurencyjną polskiej gospodarki. Tymczasem osłabiła poważnie rynek wewnętrzny, psując warunki prowadzenia biznesu. Firmy państwowe i z udziałem skarbu państwa, wykorzystują dominującą pozycję rynkową, ulegają nepotyzmowi, który ogranicza ich efektywność działania, a przede wszystkim korzystają z nieetycznego i szkodliwego połączenia funkcji właściciela i regulatora. Dlatego postulujemy wzmocnienie ładu korporacyjnego w spółkach z udziałem skarbu państwa poprzez stworzenie skutecznego systemu nadzoru oraz ochronę akcjonariuszy mniejszościowych  – mówi Maciej Witucki, prezydent Konfederacji Lewiatan.

Należy zbudować na nowo ład korporacyjny w spółkach z udziałem skarbu państwa. Wymaga to skoncentrowania nadzoru właścicielskiego. Jego rozproszenie, brak przejrzystości i jasnych kryteriów sprzyja ogromnym nadużyciom, które widzimy na co dzień. Wiele różnych ośrodków buduje swoją sieć klientów politycznych, a jednocześnie nie ma jasności, kto ponosi odpowiedzialność za towarzyszący temu brak racjonalności personalnej i ekonomicznej w spółkach. Zdrowy i efektywny ład korporacyjny wymaga odpartyjnienia tych spółek. Aby je zagwarantować, można oprzeć się na trzech głównych bezpiecznikach.

Sprawdzanie kwalifikacji

Pierwszym z nich byłoby sprawdzanie kwalifikacji wszystkich kandydatów do zarządów i rad nadzorczych takich spółek przez wybrane w jawnym przetargu podmioty wyspecjalizowane w zarządzaniu kadrami. Stworzyłyby one tzw. zasób korporacyjny, czyli bazę osób o najwyższych kwalifikacjach, gotowych pokierować spółkami z udziałem skarbu państwa, i byłyby jego operatorem. 

Decydujący głos prywatnych akcjonariuszy

Drugim bezpiecznikiem byłoby wprowadzenie zasady, zgodnie z którą przedstawiciele akcjonariuszy niezwiązanych ze skarbem państwa mieliby większość w Komitetach Nominacji i Wynagrodzeń, działających w ramach rad nadzorczych. W efekcie decydujący głos przy tworzeniu krótkiej listy kandydatów do zarządów w poszczególnych spółkach mieliby prywatni akcjonariusze. Zarządy spółek byłyby wybierane wyłącznie spośród osób, które znajdą się na takiej liście.

Ocena rekrutacji

Trzecim bezpiecznikiem byłoby coroczne ocenianie przestrzegania zasad apolitycznej rekrutacji do spółek z udziałem skarbu państwa przez organizacje pozarządowe. Ewentualna negatywna ocena wiązałaby się z karami finansowymi dla podmiotów sprawdzających kwalifikacje kandydatów i prowadzących zasób korporacyjny. Dwukrotne naruszenie zasad apolitycznej rekrutacji skutkowałaby automatycznym wypowiedzeniem im umowy na prowadzenie zasobu korporacyjnego. 

Konfederacja Lewiatan