Oto kluczowe wnioski po PRECOP 28, dwudniowej konferencji poprzedzającej Szczyt Klimatyczny w Dubaju

Walcząc ze zmianami klimatu, chronimy sami siebie, bo planeta poradzi sobie bez ludzi. Niech taki egoizm zwycięży. – apelował podczas PRECOP 28 Jerzy Buzek. Słowa europarlamentarzysty i byłego premiera stały się też kluczowym przesłaniem konferencji, która po raz drugi została zorganizowana przez United Nations Global Compact Network Poland oraz Grupę PTWP. Wydarzenie stacjonarne w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach zgromadziło 1300 uczestników, a transmisję online śledziło 2500 osób. Oto kluczowe wnioski z PRECOP 28 – konferencji przygotowującej do Szczytu Klimatycznego COP28 w Dubaju. 

PRECOP 28 to 2 dni rozmów i spotkań, 30 inspirujących sesji tematycznych i 150 prelegentów, a wśród nich przedstawiciele biznesu, gospodarki, nauki oraz instytucji i organizacji pozarządowych. Po raz kolejny spotkali się w Katowicach, by kontynuować światowy dialog o zmianie klimatu. Nadrzędnym celem wydarzenia było jednak wypracowanie wspólnego stanowiska Europy przed Szczytem Klimatycznym COP 28. Wynikiem PRECOP 28 będzie też „Biała Księga”, czyli opracowanie, które zawiera główne wnioski, wskazania i rekomendacje z konferencji. Te staną się pretekstem do podjęcia debaty na poziomie globalnym. 

– Jeśli chcemy, by nasza gospodarka była konkurencyjna, energetyka bezpieczna, a energia dostępna i akceptowalna cenowo, jeśli zamierzamy racjonalnie i skutecznie reagować na skutki zmian klimatu jednocześnie powstrzymując eskalację tych procesów, to musimy znaleźć wspólną odpowiedź i formułę działań – stwierdził podczas otwarcia PRECOP 28 Wojciech Kuśpik, prezes Grupy PTWP, inicjator i organizator Europejskiego Kongresu Gospodarczego.

Świat bez emisji – czas na przyspieszenie 

Pod takim hasłem odbyła się sesja inaugurująca wydarzenie. Rozpoczęły ją wystąpienia gości specjalnych. Wśród nich Sanda Ojiambo, zastępczyni sekretarza generalnego ONZ i przewodnicząca UN Global Compact, która ostrzegała – Kryzys klimatyczny już teraz nadweręża nasze gospodarki. Świat osiąga temperaturę wrzenia, mamy coraz mniej czasu. Po to, by powstrzymać katastrofalny scenariusz, musimy ograniczyć globalne emisje o połowę do końca dekady. Pamiętajmy, że żaden biznes nie będzie się rozwijał w warunkach katastrofy. 

Z kolei Mohamed al Harbi, ambasador Zjednoczonych Emiratów Arabskich w Polsce podkreślał znaczenie realizowanej przez ZEA transformacji w kierunku zrównoważonej i niskowęglowej gospodarki, skalę inwestycji w fotowoltaikę, energię wiatru czy gospodarkę wodorową. 

W trakcie otwarcia PRECOP 28 na scenie pojawił się też Tim Lardner, dyrektor Multi-Country Office UNOPS i przypomniał, że wojna to także przestępstwa przeciwko klimatowi i środowisku. 

Nie zabrakło też głosu młodego pokolenia, które będzie żyło w świecie tworzonym obecnie przez polityków i biznes. Od wspólnych działań i dialogu obu stron zależy to, jak ten świat będzie wyglądał. Jak powiedział Kamil Wyszkowski, dyrektor wykonawczy United Nations Global Compact Network Poland – Zależy nam, by młode pokolenie aktywistów klimatycznych nie musiało dobijać się do drzwi. Dlatego zdecydowaliśmy się zaprosić do debaty młodzież.

Monika Witek, przedstawicielka Młodzieżowego Strajku klimatycznego zabrała głos w imieniu aktywistów i ze sceny zwróciła się do polityków – Osoby sprawujące władzę nie przejmują się, bo nie odczuwają w klimatyzowanych pomieszczeniach skutków ich własnych decyzji, a miliony będą przez to cierpieć. Chcemy realnego wpływu obywateli na kształt miksu energii. Jesteśmy częścią natury, która się broni. 

Przyszłość bez węgla

Po oficjalnym przywitaniu uczestników i wysłuchaniu inspirujących wystąpień gości specjalnych, rozpoczął się pierwszy panel dyskusyjny. Uczestnicy, a wśród nich Jerzy Buzek, poseł do Parlamentu Europejskiego, przewodniczący Parlamentu Europejskiego w latach 2009-2012, Prezes Rady Ministrów w latach 1997-2001, przewodniczący Rady EEC; prof. Maciej Nowicki, minister środowiska w latach 2007-2010, laureat nagrody Der Deutsche Umweltpreis, przewodniczący COP14; Wiktoria Soszka, Extinction Rebellion; Kamil Wyszkowski, przedstawiciel krajowy, dyrektor wykonawczy, UN Global Compact Network Poland; Hanna Zdanowska, prezydent Miasta Łodzi, członek Komisji ENVE oraz Grupy Roboczej ds. Zielonego Ładu w terenie funkcjonujących w ramach Europejskiego Komitetu Regionów /EKR/, ambasadorka Paktu na rzecz Klimatu. Wszyscy wymienieni podjęli próbę odpowiedzi na pytania m.in. Gdzie jesteśmy na drodze do neutralności klimatycznej i spełnienia założeń Porozumienia paryskiego? Jak wiele brakuje, by zatrzymać katastrofę klimatyczną w jej najgorszym scenariuszu? Co firmy i decydenci mogą wspólnie robić, aby zlikwidować tzw. lukę emisyjną? Na jakich sektorach gospodarki/źródłach emisji powinniśmy się skupić?

– Zrobiliśmy więcej niż zakładaliśmy. Ale musimy uciekać od paliw kopalnych. USA dołączyło pod tym względem do Unii Europejskiej, a Unia nie wycofuje się z celów Fit for 55, lecz stawia na inne akcenty – musimy mieć poparcie Europejczyków – mówił ze sceny Jerzy Buzek. 

Profesor Maciej Nowicki, podkreślał, że choć światowe gospodarki zgodnie twierdzą, iż należy odejść od spalania węgla, to emisje nie spadają – Nikt już, jak parę lat temu, nie twierdzi, że możemy spalać węgiel bez ograniczeń. Jednak emisje globalne nie spadają, a przed nami ostatnia rubież – granica wzrostu temperatury o 2 stopnie, bo 1,5 stopnia jest już moim zdaniem nie do utrzymania. Poza tą granicą czeka nas niekontrolowana akceleracja zjawisk, droga do zagłady.

Prezydent Łodzi, Hanna Zdanowska zwróciła uwagę, że ponad 78 proc. działań związanych z wdrażaniem tzw. zielonego ładu dzieje się na poziomie lokalnym – To na nas wszystkich, mieszkańcach miast, miasteczek, wiosek, spoczywa odpowiedzialność za to, i to my będziemy te zmiany wdrażali. 

Jakie tematy zdominowały PRECOP 28?

Dwudniową konferencję wypełniły panele o rozmaitej tematyce, których wspólnym mianownikiem był zrównoważony rozwój i zeroemisyjność. O wizji transformacji energetycznej Polski oraz priorytetach polityki klimatycznej naszego kraju rozmawiali przedstawiciele ugrupowań politycznych: Borys Budka, poseł na Sejm RP, wiceprzewodniczący Platformy Obywatelskiej, przewodniczący Klubu Koalicji Obywatelskiej; Jakub Kalus, poseł na Sejm RP Konfederacji oraz Mirosław Suchoń, poseł na Sejm RP Polski 2050.

Transformacja energetyczna wiąże się z ogromnymi kosztami. O jej ekonomicznym aspekcie rozmawiali eksperci w trakcie panelu „Zrównoważone finanse”. Wśród nich ekonomiści, przedstawiciele sektora bankowego i administracji państwowej. Głos zabrali: Alexandrina Boyanova, Head of the Climate Office European Investment Bank; Ludwik Kotecki, członek Rady Polityk Pieniężnej; Radosław Kwiecień, członek zarządu Banku Gospodarstwa Krajowego; Jerzy Kwieciński, wiceprezes zarządu Banku Pekao oraz Katarzyna Zajdel-Kurowska, ekonomistka, wiceminister finansów w latach 2007-2009, członek zarządu Narodowego Banku Polskiego w latach 2013-2018. 

Jak podkreślił Ludwik Kotecki z Rady Polityki Pieniężnej stawką, jest nie tylko dekarbonizacja sektora energetycznego, ale też zachowanie konkurencyjności polskiej gospodarki – Powinniśmy robić więcej i szybciej. Trzeba też sobie uświadomić, że tak naprawdę nie rozmawiamy tutaj o tym, czy będziemy mieć prąd z węgla, czy z innego źródła. Mówimy o kluczowym problemie, którego rozwiązanie jest niezbędne dla zachowania konkurencyjności polskiej gospodarki. Im dłużej będzie trwać transformacja, tym mocniej będziemy tracić konkurencyjność. „Brudny” prąd będzie sprawiał, że będziemy w coraz gorszej sytuacji pod tym względem.

Zielona transformacja to także zrównoważony biznes i jego dążenie do neutralności klimatycznej. W trakcie wydarzenia przygotowującego do Szczytu Klimatycznego COP 28 nie mogło zabraknąć i tego wątku. Eksperci rozmawiali m.in. o ekonomii cyrkularnej w trakcie panelu „Gospodarka obiegu zamkniętego”, do którego zaproszeni zostali: Piotr Ciepiela, Senior Associate Baker McKenzie; Małgorzata Greszta, partnerka zarządzająca CSR Consulting, platforma GOZ 2030; Ewa Janczukowicz-Cichosz, ekspertka ds. zrównoważonego rozwoju LPP; Katarzyna Kucisz-Rosłoń, Impact Manager McDonald’s Polska; Agnieszka Oleksyn-Wajda, ekspertka UN Global Compact Network Poland, dyrektorka Instytutu Zrównoważonego Rozwoju i Środowiska Uczelni Łazarskiego oraz Wiktoria Płocha, Sustainability Business Partner IKEA Retail Polska. 

Jaki wpływ na bardziej zrównoważony biznes będzie miało raportowanie ESG? Dr Aleksandra Stanek-Kowalczyk z EY zwróciła uwagę, że kluczem w ESG pozostaje strategiczne podejście, a raportowanie w ESG to tylko efekt końcowy – Regulacje, a zwłaszcza CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), chociaż dotyczą raportowania, obligują przedsiębiorstwo do przedstawienia w tych raportach, jak zarządza swoim biznesem w zrównoważony sposób. To strategiczne podejście jest ważne, a nie raport sam w sobie.

O realnych efektach wdrożenia ESG do strategii mówiła Katarzyna Wanat-Lipowska, ESG Portfolio & Decarbonisation Lead w Grupie Żabka – Do strategii dobraliśmy plan, który walidujemy co roku i dzięki temu rok do roku uczymy się realizować nasze cele lepiej – zauważyła. – Widzimy już pozytywne efekty w postaci klientów, którzy doceniają nasze działanie i naszych klientów wewnętrznych, czyli pracowników – podkreśliła.

Podczas PRECOP 28 nie zabrakło firm, które w praktyce realizują ideę gospodarki cyrkularnej. – To taki ekosystem różnych firm, które wspólnie robią rzeczy wielkie. VIVE ma między innymi sieć sklepów z modą cyrkularną, to już 93 sklepy w całej Polsce. Tam sprzedajemy odzież używaną. Ale część odzieży, na przykład poplamiona czy podarta, nie nadaje się do redystrybucji w tej formie. Z tych tekstyliów jesteśmy w stanie zrobić kompozyt, a z niego na przykład ławki, donice, place zabaw czy pomosty – opowiadał w trakcie sesji „Biznes wobec wyzwań klimatycznych” wiceprezes VIVE Textile Recycling Jarosław Urban.

Jak podkreślił Radek Kaskiewicz, dyrektor zarządzający 3M w regionie Europy Wschodniej podczas konferencji PRECOP 28, zobowiązanie, że każdy z produktów firmy będzie zaangażowany w zrównoważony rozwój, jest gigantyczne, biorąc pod uwagę, że 3M rocznie wprowadza 1000 produktów na rynek.

– W każdej korporacji oczywiście to, co się przede wszystkim liczy na koniec, to EBITDA (zysk przed potrąceniem odsetek, podatków i kosztów amortyzacji przyp. red.). Wszystkie zmiany ciągną za sobą koszty, a koszt transformacji energetycznej to są setki mld dol. i tylko około 20 proc. tych kosztów pokryją różnego rodzaju fundusze publiczne – zauważył Kaskiewicz. – 80 proc. tych kosztów pokryje biznes. To są ogromne pieniądze i wielka odpowiedzialność – podkreślił.

Nowa Zielona Ukraina

Eksperci rozmawiali także na temat wpływu konfliktów zbrojnych na środowisko. Wspólnie zastanowili się jak odbudować Ukrainę wedle zasad i celów Zielonego Ładu. Na scenie pojawili się: Yuliia Helazhys, Head of the Climate Programs UN Global Compact Ukraine; Andery Ivanov, Senior Advisor to Executive Director UNGC, European Union Agency for Fundamental Rights; Tim Lardner, Director Multi-Country Office UNOPS; Tomasz Ochrymowicz, partner Future of Ukraine Global Lead Deloitte CE; Dariusz Szymczycha, wiceprezes Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej; Wiaczesław Wojnarowśkyj, konsul generalny Ukrainy w Krakowie oraz Kamil Wyszkowski, przedstawiciel krajowy, dyrektor wykonawczy UN Global Compact Network Poland.

Z inicjatywy UN Global Compact Network Poland oraz United Nations Office for Project Services powstał raport przedstawiający odpowiedzi polskich firm na pytania dotyczące modelu i planowania procesów odbudowy. Jeden z rozdziałów publikacji poświęcony jest energetyce. Jak powiedział ze sceny Andrey Ivanov– Odbudowa sektora energetyczna to nie tylko dostarczanie energii, ale oderwanie od oligarchicznego układu z Rosją. Chodzi o strukturę bezpieczeństwa Ukrainy. Bez tego odbudowa nie będzie miała perspektyw.

Nagrody Green Changer

W trakcie uroczystej gali PRECOP 28, po raz pierwszy wręczone zostały nagrody „Green Changer”. Uhonorowały one osoby, autorów projektów i instytucje promujące aktywność na rzecz klimatu i zrównoważonego stylu życia oraz przedsięwzięcia, projekty i pomysły służące środowisku. W gronie laureatów znaleźli się: 

• Wiktoria Jędroszkowiak, aktywistka klimatyczna i działaczka społeczna, współzałożycielka inicjatywy WSCHÓD; 

• Dominika Tarczyńska, prowadząca program „Czysta Polska” w Polsat News; 

• dr Tomasz Rożek, z wykształcenia fizyk, z zawodu dziennikarz naukowy, jest też założycielem Fundacji Nauka. To Lubię; 

• prof. Maciej Nowicki, dwukrotny minister resortu ochrony środowiska (1991 i 2007/2010), wiceprzewodniczący Komisji ONZ ds. rozwoju zrównoważonego (1994/1995), członek Komitetu Ekonomiczno-Społecznego Unii Europejskiej (2005/2007), laureat największej w Europie nagrody w ochronie środowiska Deutscher Umweltpreis; 

• Paulina Górska, propagatorka świadomej i odpowiedzialnej konsumpcji, pasjonatka CSR i zrównoważonego rozwoju w biznesie

• Miasto Katowice, w którym w 2018 r. odbył się szczyt klimatyczny COP 24. To wydarzenie, którego współgospodarzem były Katowice, stanowiło impuls dla ważnych działań proklimatycznych.

• VIVE Textile Recycling, realizująca w praktyce ideę gospodarki cyrkularnej

Gramy w zielone

Podczas konferencji klimatycznej PRECOP 28 spółka PTWP Event Center podpisała umowę o współpracy z Respect Energy. To nowy rozdział w zrównoważonym zarządzaniu Spodkiem i Międzynarodowym Centrum Kongresowym (MCK) – pierwszymi tego typu obiektami w portfolio Respect Energy, które będą korzystać wyłącznie z energii odnawialnej. Dzięki OZE roczna produkcja CO2 w MCK i Spodku zostanie zredukowana o 5 044 956 kg.

Umowa o współpracy z firmą Respect Energy zapoczątkowała zupełnie nowy rozdział w zrównoważonym zarządzaniu Spodkiem i MCK – mówił Marcin Stolarz, prezes PTWP Event Center, operatora Spodka i Międzynarodowego Centrum Kongresowego. – Dzięki temu oba obiekty, będące dumą i wizytówką Katowic, znacząco zredukują roczną produkcję CO2. To jest rzeczywista zmiana na lepsze, która w dużej mierze wzmocni nasze wysiłki na rzecz ochrony środowiska. 

To nie koniec zielonych inicjatyw w trakcie PRECOP 28. Polska spółka technologiczna Envirly liczy ślad węglowy wydarzenia. Zebrane dane zostaną zagregowane i przeanalizowane, a finalny wyniki przedstawiony w formie raportu. 

Zmiana klimatyczna odmieniona przez wszystkie przypadki

Tak można podsumować dwa dni konferencji klimatycznej PRECOP 28. 150 prelegentów w trakcie 30 sesji tematycznych podejmowało wątek klimatu i przeciwdziałania jego zmianom w wielu kontekstach. Zwracając przy tym uwagę na perspektywy i wyzwania różnych branż. Jednym z najistotniejszych zagadnień poruszanych podczas PRECOP 28 była transformacja energetyczna i zerowe emisje netto. Nurt ten szczególnie zyskał na wadze ze względu na lokalizację tegorocznego szczytu klimatycznego ONZ. Zjednoczone Emiraty Arabskie to jeden z największych na świecie dostawców paliw kopalnych. Tymczasem w agendzie zbliżającego się Szczytu Klimatycznego COP 28 znalazły się takie postulaty jak: potrojenie do 2030 r. globalnych mocy OZE oraz dekarbonizacja istniejących już instalacji przemysłowych tak, by zmniejszyć ich emisyjność.

PRECOP 28