Ścieżkami zapomnianych sąsiadów

Ponad tysiąc osób wzięło udział w projekcie „Ślady Zagłębiowskich Żydów”, którego celem było przypomnienie zapomnianej historii Sosnowca. Cykl wydarzeń zainaugurowany wykładem „Ile Sosnowca jest w Mausie” zakończono pokazem rejestracji spektaklu „Środula. Krajobraz Mausa”, który odbył się w ramach obchodów 80. rocznicy likwidacji gett w Sosnowcu i Będzinie.

W dwudziestoleciu międzywojennym społeczność żydowska stanowiła niemal jedną czwartą ogółu mieszkańców Sosnowca. Dzielnica Modrzejów, centrum miasta czy synagoga przy ulicy Dekerta były ważnymi miejscami dla społeczności żydowskiej, której losy brutalnie naznaczyła II Wojna Światowa. W 1942 roku ludność żydowską stłoczono na niewielkiej przestrzeni getta na Środuli, jednej z dzielnic Sosnowca. Samo getto istniało tylko dziesięć miesięcy nim zdecydowano o jego likwidacji i wywiezieniu przymusowych pracowników do obozów zagłady. Po getcie na Środuli nie został niemal żaden materialny ślad. Pozostały za to relacje świadków i dokumenty, z których wyłania się obraz tragicznej historii w Sosnowcu i Zagłębiu Dąbrowskim.

Chcąc przywrócić pamięć o losach sosnowieckich Żydów, Teatr Zagłębia przez ponad pół roku realizował działania w ramach cyklu „Ślady Zagłębiowskich Żydów”. Wśród nich znalazły się spacery historyczne, wykłady, wystawy, koncert oraz spektakle. Wydarzenia gromadziły liczne grono zainteresowanych, których przybywało z każdą kolejną inicjatywą.

Spotkaniom wokół historii społeczności żydowskiej towarzyszyły pasjonujące rozmowy, niełatwe pytania i ciekawe dyskusje. – Zebraliśmy wokół projektu prawdziwych miłośników lokalnej historii – prowadzących poszczególne wydarzenia, jak i osoby w nich uczestniczące – wyjaśnia Iwona Woźniak, dyrektorka Teatru Zagłębia.

I choć partnerami merytorycznymi byli Fundacja Brama Cukermana oraz I Like Zagłębie, to ogromny wkład w powodzenie tego przedsięwzięcia miały też: Żydowski Instytut Historyczny (będący jednocześnie grantodawcą), Sosnowieckie Centrum Sztuki – Zamek Sielecki, Biblioteka Miejska w Sosnowcu, Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Sosnowcu  i Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny METIS Katowice. – Dzięki nim wspólnie odkryliśmy bogatą historię zagłębiowskich Żydów, a tym samym na początku sierpnia uczciliśmy rocznicę likwidacji gett w Sosnowcu i Będzinie. Przywróciliśmy pamięć o różnorodnej kulturze ludzi, którzy – gdyby nie tragiczne wydarzenia XX wieku – byliby obecnie naszymi sąsiadami – dodaje dyrektorka.

Urząd Miasta Sosnowiec