Żywienie w szkołach przyjazne planecie?

11. października 2022 roku Green REV Institute zorganizował spotkanie w ramach okrągłego stołu koalicji Future Food 4 Climate na temat roli publicznych placówek oświatowych dla edukacji klimatycznej i transformacji systemu żywności.W dyskusji wzięły i wzięli udział Barbara Wojtaszek (Klub Myśli Ekologicznej), Sylwia Kowalska (Foodsharing), Elżbieta Lemańska-Błażowska (Rodzice dla Klimatu), Grzegorz Święch (Fundacja OFF School), Małgorzata Tobis (Fundacja Varia Posnania) i Robert Lisiewicz (prawnik, Green REV Institute). To kolejne spotkanie w ramach działań prowadzonych przez  Green REV Institute i koalicję Future Food 4 Climate dla zmiany w publicznych stołówkach. 

Dlaczego samorządy muszą zaangażować się w transformację systemu żywności i dokonać roślinnych  zmian na talerzach?

Jak mówi jasno Małgorzata Tobis, członkini fundacji Varia Posnania: “Zrównoważony System Żywnościowy to przede wszystkim bezpieczeństwo żywnościowe – nas i przyszłych pokoleń.” – po czym dodaje, pokazując, w jakim obecnie miejscu, jako polska Oświata jesteśmy – “Od 1 września szkoły podstawowe mają obowiązek zapewnienia każdej uczącej się osobie obiadu. Bez powszechności wegańskich posiłków polska szkoła znów wykluczy tysiące osób.” 

Podobnego zdania jest Grzegorz Święch, manager z wieloletnim doświadczeniem, współzałożyciel Fundacji OFFschool, Wiceprezes zarządu Nowych Motywacji: “Szkoła to miejsce, które kształtuje przyszłych dorosłych, jedzenie to ważny aspekt, którego nie postrzega się w wymiarze edukacyjnym.”

Coraz częściej słyszymy, że osoby uczące się nie mogą zjeść posiłku w szkole, placówki oświatowe nie zapewniają zrównoważonych, wegańskich posiłków, mimo interwencji i apeli rodziców, opiekunów prawnych, progresywnych radnych i organizacji pozarządowych. Badanie przeprowadzone przez Future Food 4 Climate (Green REV Institute/ Rodzice dla Klimatu/ Akcja Demokracja), jasno pokazało, że polska szkoła nie zapewnia dostępu do zdrowej żywności i wyklucza osoby na diecie roślinnej. 

Nie jest to zaskoczeniem dla Barbary Wojtaszek, Prezeski zarządu Fundacji Klub Myśli Ekologicznej, edukatorki ekologicznej, kotrenerki Szkoły Integralnej Ekopsychologii oraz organizatorki społecznościowej Śląskiego Ruchu Klimatycznego, która podkreśla jak ważna jest kwestia świadomości konsumenckiej: “W tym co jemy, trzy razy dziennie codziennie, zawierają się wszystkie ważne dzisiaj kwestie etyczne, ekologiczne, ekonomiczne i zdrowotne.” 

Wspomniane już badanie pokazało, że dostęp do stołówki ma jedynie 56.1% osób uczących się w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Spośród tej grupy tylko 6.5% ma możliwość zakupienia wegańskiego posiłku. Najbardziej niepokojący jest jednak fakt, że prawie ¼ (24,2%) osób nie je niczego podczas przebywania w szkole.

Idealnie podsumował tę myśl Robert Lisiewicz, absolwent prawa na UWr, współpracownik Green REV Institute oraz zespołu koordynatorskiego Rankingu Szkół Przyjaznych LGBTQ+: “Nowoczesna szkoła powinna reagować na to, że młode pokolenie w sposób świadomy odchodzi od produktów pochodzenia zwierzęcego. To pozytywny trend, za którym szkolne stołówki niestety nie nadążają. Czas to zmienić.”

Współpraca oświaty i samorządów? Jesteśmy na TAK!

W dyskusji poruszyliśmy także kwestię roli samorządów na rzecz transformacji systemu żywnościowego. Samorządy są pierwszym szczeblem zmiany systemu żywnościowego, mają narzędzia do implementacji ambicji strategii Od pola do stołu, bycia liderami i liderkami we wprowadzaniu planowanych regulacji Sustainable Food System – zrównoważonego systemu żywnościowego. Pierwszym krokiem musi być dostęp do roślinnych posiłków. 

Członkini zarządu Kongresu Ruchów Miejskich, prezeska Fundacji NO.BA, ekolożka i współzałożycielka toruńskich Jadłodzielni i Ruchu Foodsharing Polska, Sylwia Kowalska, podkreśla istotę tej kwestii: “Najważniejszym dla mnie jest wprowadzenie zmian w przepisach, wzięcie odpowiedzialności przez samorządy, rząd za wdrażanie polityki żywnościowej i promowanie zielonej, sprawiedliwej transformacji systemu żywnościowego. Zmiany w zamówieniach publicznych, odpowiednie i czytelne oznakowanie żywności, monitorowanie żywności pod względem jakości. Skrócenie łańcucha dostaw, promowanie lokalnych firm.” 

W dobie katastrofy klimatycznej i kryzysu zdrowotnego oraz etycznego Elżbieta Lemańska-Błażowska, przedstawicielka Rodziców dla Klimatu oraz Koalicji Wrocławska Ochrona Klimatu, wskazuje jasno na konieczność zmiany systemu żywnościowego i wprowadzenie legislacji na poziomie lokalnym, krajowym i europejskim: “Opieranie naszej diety na produktach pochodzenia zwierzęcego to jedna z przyczyn pogłębiającego się kryzysu klimatycznego. Trudno mi zaakceptować, że ten kryzys, którego skutki odczują najbardziej nasze dzieci, jest im systemowo serwowany na szkolnych talerzach. Roślinne odżywianie to jeden ze sposobów na wyjście z sytuacji i ograniczenie emisji, ale też przepis na zdrowsze życie.”

Vademecum dla zielonej transformacji systemu żywnościowego

O Sustainable Food System Framework/ Zrównoważonym Systemie Żywnościowym UE

Obecny system produkcji żywności przyczynia się do zanieczyszczenia wody, powietrza, gleby, jest źródłem deforestacji, zużywa nadmierne ilości surowców naturalnych i stanowi źródło światowego problemu, jakim jest marnowanie żywności. 

Strategia Od pola do stołu potrzebuje konkretnych narzędzi legislacyjnych. Obecnie Komisja Europejska pracuje nad Sustainable Food System Framework, czyli pierwszymi ramami prawnymi dla zrównoważonego unijnego systemu żywnościowego.

Green REV Institute, koalicja Future Food 4 Climate

Green REV Institute działa od 2014 r. Jest operatorem koalicji Future Food 4 Climate, pierwszej koalicji, która działa rzeczniczo dla transformacji systemu żywności. W 2021 wyprodukował dokument Wegańska Warszawa, który był wyświetlany na 10 festiwalach na całym świecie. Jest organizatorem European Vegan Summit, który jako pierwsze takie wydarzenie jest platformą debaty łączącej kropki między polityką, aktywizmem, nauką, mediami i biznesem w świetle weganizmu i praw zwierząt. Obecnie prowadzi rzecznictwo dla dostępności roślinnych, wegańskich posiłków w placówkach oświatowych i działa dla wprowadzenia legislacji na poziomie UE i krajowym dla zrównoważonego systemu żywnościowego. Jest organizacją członkowską 50by40, European Vegetarian Union, Eurogroup for Animals, TAPP Coalition, Aquatic Animal Alliance, World Federation for Animals oraz PlantEurope, jedną z 10 NGO w ramach EU Platform on Animal Welfare, organizacją akredytowaną przy Programie Środowiskowym ONZ. Działa dla przyszłości, włączając młode osoby do działań systemowych.

Green REV Institute