Na co wydamy pieniądze z KPO? Zasoby wodne vs. produkcja zwierzęca

Green REV Institute, inicjator koalicji Future Food 4 Climate na rzecz transformacji systemu żywności na bardziej sprawiedliwy, zrównoważony i etyczny wziął udział w konsultacjach dotyczących wdrażania Krajowego Planu Odbudowy, w zakresie „Inwestycji w zwiększanie potencjału zrównoważonej gospodarki wodnej na obszarach wiejskich”.

Czas na inwestowanie środków publicznych w inwestycje odpowiedzialnie środowiskowo

Green REV Institute, pierwszy w Polsce wegański think tank, przedstawił swoje stanowisko w konsultacjach dot. kryteriów wyborów projektów i wyraził swój sprzeciw dla inwestowania w przemysł zwierzęcy w czasie, kiedy tak widoczne stają się skutki katastrofy klimatycznej. Fundacja powołała się na argumenty środowiskowe w kontekście produkcji zwierzęcej. 

Projekt kryteriów dot. wyboru przedsięwzięć w ramach inwestycji w zwiększanie potencjału zrównoważonej gospodarki wodnej na obszarach wiejskich. 

Projekt zawiera kryteria dotyczące działań inwestycyjnych, infrastrukturalnych oraz działań edukacyjnych. W projekcie brakuje jednak jednego z kluczowych w kontekście tego, jak produkujemy żywność zagadnień – w żadnej części projektu nie znajdujemy słowa o przemyśle zwierzęcym – mięsnym, mleczarskim i jajczarskim, które nie tylko w kontekście systemu żywnościowego są ogromnie ważnym jego elementem, ale i są odpowiedzialne za intensywne wykorzystywanie zasobów wodnych w dobie kryzysu ekologicznego.

Pomimo, że w projekcie znajdujemy kryteria premiujące: “ Rozwiązania oparte na przyrodzie” to w dokumencie ani raz nie jest wspomniane rolnictwo zwierzęce, fermy przemysłowe. 

Statystyki mówią same za siebie

Biorąc pod uwagę same fermy przemysłowe, przemysł zwierzęcy zużywa znaczne ilości wody na różnych etapach łańcucha produkcyjnego – do hodowli, przez karmienie i podczas uboju zwierząt tzw. hodowlanych. Jest to tak wiele, że rolnictwo zwierzęce odpowiada dzisiaj za prawie jedną czwartą śladu wodnego ludzkości na świecie. Oceniono także, że około jedna trzecia światowego zużycia wody przypada na produkcję produktów zwierzęcych: jaj, nabiału i mięsa.

Według danych Instytutu Pacyfiku i National Geographic koszty wodne “produkcji” jednego kurzego jajka przekraczają granice około 200 litrów wody, podczas gdy do produkcji kilograma mięsa kurczaka – prawie 3 000 litrów wody. 

Skutki wspierania bankruta 

Całe tzw. rolnictwo zwierzęce jest odpowiedzialne za 20 do 33 procent całego zużycia słodkiej wody na świecie. Odpływy z ferm w sposób destrukcyjny wpływają na rzeki i wody gruntowe, znacząco zanieczyszczając je i nierzadko stanowiąc zagrożenie dla lokalnych mieszkańców i mieszkanek. Od lat osoby żyjące na terenie obszarów wiejskich alarmują i protestują przeciwko powstawaniu ferm i zakładów “produkujących” jaja, mięso i nabiału, wskazując na argumenty związane z obniżeniem jakości powietrza, wody, gleby oraz ogólnym spadkiem jakości życia.

Jak wiele nauczymy się na przykładzie katastrofy w Odrze?

Takie zarządzanie zasobami wodnymi i możliwość wyboru projektów projektów, które nie adresują problematyki dystrybucji surowców naturalnych jest szczególnie niepokojące w kontekście ostatnich wydarzeń w Polsce i tragedii ekologicznej i środowiskowej związanej z zanieczyszczeniem rzeki Odry i śmiercią całych ekosystemów. Niezależnie od tego jakie przyczyny tragedii wskazane zostaną w kolejnych krokach postępowania, nie należy zapomnieć, że zanieczyszczenia pochodzące z rolnictwa zwierzęcego stanowią ogromne zagrożenie dla ekosystemów, ich bioróżnorodności, stanu środowiska, poziomu zdrowia i jakości życia ludzi oraz zwierząt pozaludzkich.

Eksperci i Ekspertki zarządzania zasobami naturalnymi w świetle produkcji żywności wyrażają się jasno: musimy zapobiec zanieczyszczeniu wód związkami azotu ze źródeł rolniczych i wprowadzić obowiązek kontroli rolniczych źródeł zanieczyszczenia.

Green REV Institute oraz koalicja Future Food 4 Climate z zaniepokojeniem będą obserwować dalsze losy projektu proponowanego przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 

Jak piszemy w konsultacjach w kontekście zwrócenia szczególnej uwagi na kwestię, że MRiRW “nie odnosi się, w żadnym punkcie proponowanego dokumentu, w żadnym z kryteriów do kwestii produkcji zwierzęcej i zagrożeń dla zasobów wodnych, jakie powoduje działanie rolnictwa zwierzęcego: hodowla, chów zwierząt tzw. hodowlanych i procesy związane z utrzymaniem i prowadzeniem produkcji mięsa, nabiału oraz jaj.”

Stanowisko w konsultacjach Green REV Institute

Dlatego, jako Green REV Institute i koalicja Future Food 4 Climate zwracamy się ze szczególnym apelem o uwzględnienie kwestii wpływu produkcji zwierzęcej na ochronę zasobów wodnych w kryteriach dotyczących wszystkich działań: inwestycyjnych oraz edukacyjnych i podnoszących świadomość. 

Anna Spurek, COO Green REV Institute: “Kryteria wyborów projektów finansowanych ze środków publicznych nie mogą powielać starych rozwiązań. Środki publiczne, wydawane dzisiaj, kiedy codziennie doświadczamy skutków zmian klimatu, muszą wspierać zieloną transformację systemu żywności. Nie da się chronić zasobów wodnych bez transformacji do zrównoważonego systemu żywnościowego. Autorzy kryteriów zupełnie pomijają kwestie rolnictwa zwierzęcego i produkcji mięsa, nabiału, jaj w działaniach dla ochrony zasobów wodnych. Czy nasze podatki znowu będą wspierać katastrofę klimatyczną?”

Nadzieja na zmianę na poziomie UE?

Komisja Europejska opracowuje obecnie Sustainable Food System Framework #SFS, czyli ramy Zrównoważonego Unijnego Systemu Żywnościowego, które będą stanowić narzędzie do implementacji Europejskiego Zielonego Ładu – strategii Od pola do stołu. Czy właściwym dzisiaj kierunkiem jest wspieranie przemysłu zwierzęcego i pomijanie kwestii wpływu rolnictwa zwierzęcego na zasoby wodne i ich ochronę?

Wierzymy, że Polska jako kraj, który bazuje dzisiaj na nieskutecznej, niezdrowej i szkodliwej produkcji zwierzęcej; od produkcji nabiału, mięsa, jaj po produkcję paszy dla zwierząt tzw. hodowlanych, która powoduje, że wykorzystanie gleby, zasobów wodnych, jest szczególnie nieefektywne, apelujemy, że Unia Europejska, a tym samym Polska musi już dzisiaj wprowadzić działania na rzecz transformacji systemu żywności do swoich priorytetowych polityk.  Jest to ważne w kontekście przygotowań osób pracujących na różnych etapach produkcji żywności – w rolnictwie, przetwórstwie, systemie produkcji żywności. 

Kluczowym jest także monitorowanie kwestii wsparcia finansowego dla przemysłu zwierzęcego i próba zmiany tej politycznej narracji w kierunku tworzenia nowych możliwości dofinansowywania na produkcję roślinnej żywności – wspierając edukację, badania i rozwój, kształcenie kadr. 

Nie możemy pominąć szansy do ukształtowania nowego, sprawiedliwego i zrównoważonego systemu żywnościowego i bezczynnie patrzeć, jak kryteria wyboru projektów, które w każdym z programów operacyjnych, strategii muszą odnosić się do kwestii szkodliwości produkcji zwierzęcej, w szczególności konsekwencji środowiskowych, społecznych, gospodarczych i zdrowotnych funkcjonowania ferm przemysłowych są pomijane.

Green Rev Institute