Bełchatów coraz bliżej sprawiedliwej transformacji. Krok do przodu, ale nadal za mało – oceniają eksperci Instratu

Komentarz ekspercki Fundacji Instrat nt. ogłoszonego przez Marszałka Województwa Łódzkiego i Grupę PGE Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji (TPST).

Marszałek Województwa Łódzkiego i Grupa PGE opublikowali dziś harmonogram odchodzenia od węgla [1]. Kopalnia zamknie Pola Bełchatów i Szczerców w odpowiednio 2026 r. i 2038 r., zaś wyłączenia poszczególnych bloków Elektrowni Bełchatów przypadną na lata 2030-2036.
Zgodnie z naszymi rekomendacjami, wyłączenie Elektrowni Bełchatów nastąpi do 2036 roku. Najprawdopodobniej, najstarsze bloki zakończą działalność jednak jeszcze w tej dekadzie, a nie po 2030 roku – jak przewiduje bełchatowski TPST. Zdaniem ekspertów Instratu, to krok w dobrą stronę, ale nadal za mało.

Jasno określone daty wyłączenia poszczególnych bloków i części kopalni w Bełchatowie co prawda nie są zgodne z Porozumieniem paryskim (2030), ale wpisują się w scenariusz opisany przez Instrat w “Drodze do celu” – raporcie z marca br. [2] Przewidujemy jednak, że produkcja z Bełchatowa będzie jednak za 10 lat miała marginalną rolę w systemie.

Cieszymy się, że PGE uwzględniło datę wyłączenia Bełchatowa z naszego marcowego raportu [2]. Ekonomia wymusi jednak spadek produkcji energii w tempie szybszym, niż zakłada to spółka – komentuje Paweł Czyżak, kierownik programu Energia i Klimat oraz
członek zarządu w Fundacji Instrat.

Opublikowany dokument komentuje również Michał Hetmański, prezes Fundacji Instrat i tak ocenia poziom jego ambicji – Nareszcie śladem Wielkopolski Wschodniej i ZEPAKu, region Bełchatowa oraz Grupa PGE podjęły konkretne kroki, aby zaplanować sprawiedliwą transformację w regionie, pozyskać na nią unijne finansowanie i zapewnić przyszłość dla pracowników oraz ich rodzin. Ale ogłoszone daty mogą się jednak okazać niewystarczająco realistyczne – zastanawia się ekspert.
Zdaniem Hetmańskiego, elektrownie na węgiel brunatny w Polsce tak samo szybko zakończą swój żywot. – Zarówno Bełchatów, jak i Konin tak samo szybko poczują odcięcie od kroplówki z rynku mocy już w drugiej połowie obecnej dekady. Jak pokazujemy w ostatnim raporcie o Wielkopolsce Wschodniej, zamknięcie kompleksu w Koninie wydarzy się już bliżej 2025 roku [3] Dlaczego tutaj ten proces miałby trwać aż o dekadę dłużej?

Pozostają pytania:
1) Co dalej z NABE?
2) Co stoi na przeszkodzie, aby Turów poszedł tą samą drogą?
Fundacja Instrat razem z Fundacją ClientEarth opublikowały we wrześniu ub. roku raport, z którego wynika, że województwo łódzkie mogłoby liczyć na nawet 1⁄5 z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji w Polsce [4]. Według propozycji rządu z początku tego roku [5] będzie mniej, bo zaledwie 10% alokacji krajowej, ale nadal to największa przeznaczona wprost na odejście od węgla dla tego regionu kwota sięgająca aż 350 mln euro.

Według opracowania opublikowanego wspólnego z Fundacją WWF Polska [2] szybsze zamknięcie kompleksu ZE PAK w Wielkopolsce Wschodniej w wyniku przyspieszenia ambicji unijnej polityki klimatycznej przyspieszy proces transformacji i zwolnień w regionie Wielkopolski Wschodniej o 30% względem dotychczasowego tempa. Podobne analizy należy zdaniem Instratu przeprowadzić dla pozostałych regionów.

———————————————————

[1] Komunikat PGE, Konsultacje projektu Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji Województwa Łódzkiego
[2] Czyżak, P., Wrona, A. (2021). Droga do celu. Odejście od węgla w polskiej elektroenergetyce. Instrat Policy Paper 01/2021. http://instrat.pl/odejscie-od-wegla/
[3] Hetmański M., Iwanowski D., Kiewra D. (2021). Scenariusze redukcji zatrudnienia i wsparcia pracowników w sektorze węgla brunatnego – przypadek GK ZE PAK. Instrat Working Paper 02/2021. Opracowanie Fundacji Instrat dla Fundacji WWF Polska. http://instrat.pl/wielkopolska-wschodnia-redukcja-zatrudnienia/
[4] Czyżak et al. (2020). Zielone miejsca pracy. Przypadek regionu bełchatowskiego. Instrat Policy Paper 04/2020. http://instrat.pl/belchatow-2020/
[5] Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Projektu Umowy Partnerstwa na lata 2021- 2027. https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/jak-podzielilismy-pieniadze-ma-polityke- spojnosci

Fundacja Instrat