Zielony Ład szansą i wyzwaniem dla Śląska. Relacja z XV Forum Nowej Gospodarki

Zmiany w sektorze energetyki są nieuchronne. Nie ma odwrotu od tendencji zmniejszania wydobycia paliw kopalnych na rzecz rozwoju odnawialnych źródeł energii. W dalszej perspektywie trend ten będzie się wyłącznie umacniał, na co wskazują doświadczenia europejskich regionów poprzemysłowych, ale także potrzeby klimatyczne. Dla Górnego Śląska i tutejszych gmin, które gospodarczo i kulturowo nadal związane są z wydobyciem czarnego surowca, oznacza to szereg wyzwań ekonomiczno – społecznych oraz konieczność dostosowania się do trwającego procesu transformacji. O tym jak Zielony Ład wpłynie na region oraz jaka przyszłość czeka mieszkańców Górnego Śląska dyskutowali eksperci, uczestnicy debaty: Zielony Ład a Energetyka w Województwie Śląskim.

Debata została zorganizowana jako podsumowanie obrad XV Forum Nowej Gospodarki, które w tym roku zostało w całości przeniesione do internetu. W spotkaniu udział wzięli: prof. UŚ dr hab. Edyta Sierka (biolog, Uniwersytet Śląski), dr hab. inż. Rafał Rajczyk (ekspert ds. energetyki, Politechnika Częstochowska), dr Adam Polko (ekonomista, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach) oraz dr Łukasz Trembaczowski (socjolog, Uniwersytet Śląski).

Punktem wyjścia do dyskusji, prowadzonej przez redaktora Michała Niewiadomskiego (energianews.pl), były wnioski z wcześniejszych warsztatów poświęconych ekonomicznym, technologicznym, środowiskowym i społecznym aspektom przemian i innowacji w energetyce na Górnym Śląsku. Warsztaty odbywały się w gronie kilkudziesięciu uczestników Forum przez cztery kolejne tygodnie trwania jego obrad.

Jak wiadomo, postanowienia międzynarodowych porozumień jasno zarysowują światowe i europejskie trendy w energetyce, odchodzenia od paliw kopalnych i wspierania odnawialnych źródeł energii. Z kolei analiza dokumentów strategicznych województwa śląskiego, ukazująca słabnącą pozycję regionu w gospodarce kraju, potwierdza potrzebę podjęcia odważnych decyzji oraz zmian w ekosystemie innowacji i nowego zdefiniowania jej filarów. W trakcie debaty Adam Polko z Uniwersytetu Ekonomicznego postulował, że: „powinniśmy robić wszystko, by Zielony Ład realizować”, ponieważ jest on ogromną szansą dla regionu. To nie strategia przeciwko komuś, a „inwestycja w najbardziej zaawansowane technologie i rozwój gospodarczy” oraz próba „rozwiązania problemów wykluczenia społecznego i energetycznego”, z którymi boryka się Śląsk.

Ekspert ds. energetyki Rafał Rajczyk zauważył potencjał zarówno regionu jak i kraju do rozbudowy instalacji opartych o odnawialne i rozproszone źródła. Podkreślił, że plany dotyczące energetyki powinny być budowane holistycznie, z uwzględnieniem pozostałych aspektów.  Przemiany technologiczne, chociaż słuszne, nie pozostaną jednak bez wpływu na społeczne czy środowiskowe skutki podejmowanych przeobrażeń, w tym zagospodarowanie poprzemysłowego dziedzictwa i przekwalifikowanie miejsc pracy. Co zrobić by nowa perspektywa stała się kołem napędowym dla rozwoju gospodarki województwa i poprawy jakości życia jego mieszkańców?

Zdaniem profesor Edyty Sierki: Śląsk powinien zrobi wszystko, by włączyć się w ekosystem regionów po przemianach strukturalnych i korzystać z ich doświadczeń. Na tej podstawie można stworzyć własny model, uwzględniający potencjał i specyfikę regionu. Wszak nie jesteśmy wyspą, mamy rolę do odegrania, ale stanowimy część większej całości. Należy przeprowadzić dokładną inwentaryzację terenów poprzemysłowych, by zobaczyć jaki niosą potencjał.

Pani profesor podkreślała także znaczenie przyrody w kontekście planowania przemian regionu. Zaznaczyła, że powinniśmy działać bardzo rozsądnie i wspierać działania ecosystem services. „Usługi ekosystemu, które możemy kreować na terenach poprzemysłowych mają swoją wartość ekonomiczną
i społeczną. Przebywanie wśród zieleni pozwala się zrelaksować, a tym samym poprawić zdrowie i jakość życia”. Potrzebna nam przestrzeń dla funkcjonowania człowieka i innych gatunków.

Komentując społeczne wyzwania przemian w energetyce, doktor Łukasz Trembaczowski powiedział, że „…nie ma jednego rozwiązania. Trzeba dobrej diagnozy stanu poszczególnych gmin i planowania jej przyszłości jeszcze przed zamknięciem danego przedsiębiorstwa”. Zwrócił uwagę na to, że wyzwaniem dla województwa jest jego wyludnianie się, a wyższy odpływ ludności zauważalny jest w gminach pogórniczych. Takie miejsca tracą dynamikę rozwoju społeczno-ekonomicznego, często mają też kłopot z przyciąganiem inwestycji ze względu na szkody górnicze. Podkreślił, że potrzeba planu i harmonogramu dla całego województwa / sektora. Trzeba przewidzieć nowe funkcje dla miast, które muszą być przyjaznym miejscem do życia. Zaktywizować osoby odchodzące z branży, pomóc im w przekwalifikowaniu i mentalnie oswoić ze zmianą.

Na zakończenie debaty jej uczestnicy wspólnie wyrazili konieczność zintegrowania współpracy w zakresie kształcenia, dostosowywanie programów kształcenia do potrzeb przemian i innowacji w energetyce oraz przebranżowienia osób.

Wnioski z obrad Forum Nowej Gospodarki 2020 zostaną ostatecznie opracowane i przekazane jako rekomendacje do aktualizacji Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego.
XV Forum Nowej Gospodarki zorganizowali: Park Naukowo-Technologiczny Euro-Centrum, Obserwatorium Specjalistyczne Energetyka, Stowarzyszenie Krajowego Forum Parków Przemysłowych i Parków Technologicznych, Stowarzyszenie BoMiasto.

Obrady prowadzono w ramach kreowania marki Sieci Regionalnych Obserwatoriów Specjalistycznych w związku z realizacją projektu pt. „Sieć Regionalnych Obserwatoriów Specjalistycznych w Procesie Przedsiębiorczego Odkrywania” (SO RIS w PPO II) w ramach Działania 1.4 „Wsparcie ekosystemu innowacji” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020.

Patronat nad wydarzeniami objęli: Kazimierz Karolczak, Przewodniczący Zarządu Górnosląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, Krajowa Izba Gospodarcza, Polska Izba Zaawansowanych Technologii, Stowarzyszenie Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości w Polsce, Instytut Energetyki Odnawialnej, Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła, Planergia, Śląska Opinia, energianews.pl, Świat OZE, Wysokie Napięcie.

Forum Nowej Gospodarki